Wiktor Krzysztof, Wiśniewski Radosław, Legitymacja procesowa bierna w sprawach o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości odzyskanej na skutek tzw. postępowań reprywatyzacyjnych

W sytuacji, w której na skutek pomyślnego przeprowadzenia postępowania reprywatyzacyjnego dochodzi do podważenia tytułu prawnego władzy publicznej do nieruchomości ze skutkiem wstecznym, wówczas dawni właściciele lub ich następcy prawni mogą dochodzić zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. W wielu jednak przypadkach organy władzy publicznej będące świadomymi braku tytułu prawnego, a zatem będąc posiadaczami samoistnymi w złej wierze, oddawały takie nieruchomości osobom trzecim w posiadanie zależne na przykład poprzez zawieranie umów najmu. W rezultacie to owi posiadacze zależni (przykładowo najemcy), a nie samoistny posiadacz w złej wierze, faktycznie posiadali nieruchomość.

Na tym tle zarysowuje się problem biernej legitymacji procesowej w postępowaniu o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z pytaniami: czy pozwanym w takim procesie powinien być posiadacz zależny nieruchomości; czy też pozwanym powinna być dana jednostka władzy publicznej?

Przedstawione zagadnienie w sposób szczególny obecne jest w sprawach tzw. nieruchomości warszawskich, w których wskutek wyeliminowania z obrotu prawnego odmownych decyzji dekretowych dawni właściciele lub ich następcy prawni w myśl art. 5 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy uważani są za właścicieli budynków posadowionych na gruntach dekretowych. W takich sprawach, pomimo świadomości organów m. st. Warszawy co do braku tytułu prawnego do budynków dekretowych, miasto wynajmowało znajdujące się w nich lokale, jednocześnie często realizując przy tym własne zadania z zakresu gospodarki mieszkaniowej.

W orzecznictwie pojawiły się rozbieżności co do podmiotów biernie legitymowanych w takich procesach. Z jednej strony wskazywano, że pozwanymi powinni być najemcy nieruchomości, a z drugiej podnoszono, że odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za korzystanie spoczywa na m. st. Warszawie.