Matarewicz Jacek, Ustawa o podatku akcyzowym. Komentarz aktualizowany

Komentarze
Opublikowano: LEX/el. 2024
Stan prawny: 1 lutego 2024 r.
Autor komentarza:

Ustawa o podatku akcyzowym. Komentarz aktualizowany

Autor fragmentu:

Wprowadzenie

Niniejsza publikacja jest kompleksowym komentarzem do ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 143 ze zm.), napisanym przez praktyka zajmującego się na co dzień świadczeniem doradztwa podatkowego na rzecz podmiotów m.in. z branż: energetycznej (paliwa, wyroby gazowe, wyroby węglowe), energii elektrycznej, tytoniowej, alkoholowej oraz motoryzacyjnej. W publikacji omówiono zagadnienia dotyczące zarówno drobnych przedsiębiorców (np. sprowadzających samochody osobowe do Polski, prowadzących hurtownie alkoholowe lub sprzedających węgiel), jak i największych w Polsce spółek (np. zajmujących się obrotem energią elektryczną lub jej dystrybucją albo produkujących paliwa).

Publikacja zawiera wiele odniesień do problemów, z którymi borykają się osoby zawodowo rozliczające akcyzę w przedsiębiorstwach i z których istnienia często nie zdają sobie sprawy ci, których wiedza o akcyzie ogranicza się jedynie do lektury przepisów lub zdawkowych doniesień medialnych. Z tego też powodu znajdują się w niej liczne przykłady orzeczeń sądów administracyjnych, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, interpretacji urzędowych oraz odpowiedzi na interpelacje poselskie. Miejscami autor posłużył się własnymi przykładami, co powinno ułatwić zrozumienie problematyki.

Komentarz do poszczególnych artykułów ustawy jest uzupełniony licznymi odwołaniami do aktów wykonawczych, bez których omówienie przepisów ustawowych byłoby niezupełne. Autor zwrócił również uwagę na kwestie wątpliwe, co do których stanowisko organów podatkowych nie zawsze jest spójne.

Szczególny nacisk położono na przybliżenie najnowszych zmian do ustawy, a także aktów wykonawczych wprowadzanych sukcesywnie w trakcie 2021 r., 2022 r. i 2023 r. W stosunku do poprzedniej wersji komentarza uwzględniono m.in. zmiany, zgodnie z którymi:

1)

uchwalono tzw. pakiet akcyzowy, który w znacznej części wszedł w życie w 2021 r. ;

2)

od 1.01.2021 r. obniżono stawkę akcyzy na paliwa oraz podwyższono opłatę paliwową – ustawa z 7.10.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19 (Dz.U. poz. 1747);

3)

od 1.02.2021 r. weszły w życie przepisy o monitorowaniu w Systemie EMCS PL2, m.in.:

sprzedaży zwolnionych od akcyzy wyrobów węglowych realizowanej przez pośredniczący podmiot węglowy, który w poprzednim roku kalendarzowym sprzedał powyżej 30 mln kg wyrobów węglowych,

przemieszczenia importowanych wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie oraz wyrobów akcyzowych opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie z miejsca importu do podmiotu, który importował te wyroby,

przemieszczenia eksportowanych i wyprowadzanych poza obszar celny UE przez krajowy urząd celno-skarbowy wyrobów akcyzowych opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie.

4)

od 1.05.2021 r. zmieniono przepisy dotyczące opodatkowania akcyzą suszu tytoniowego, w szczególności w zakresie opodatkowania suszu tytoniowego w przypadku jego nabycia lub posiadania przez podmiot, który nie jest wpisany do rejestru producentów surowca tytoniowego ;

5)

od 1.05.2021 r. zmieniono przepisy dotyczące wiążących informacji akcyzowych ;

6)

od 1.06.2021 r. wprowadzono regułę, że to naczelnik urzędu celno-skarbowego prowadzi jedno postępowanie w sprawie określenia należności przywozowych od importu towaru, w tym dotyczących podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, a także opłaty paliwowej i opłaty emisyjnej ;

7)

od 1.07.2021 r. wprowadzono obowiązek elektronicznego przesyłania deklaracji akcyzowych ;

8)

od 1.07.2021 r. wprowadzono nowe przepisy dotyczące opodatkowania samochodów osobowych, realizujące postulat opodatkowania przeróbek konstrukcyjnych w sprowadzanych z zagranicy autach dostawczych czy busach ;

9)

od 1.07.2021 r. weszły w życie przepisy wprowadzające Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych – ustawa z 10.12.2020 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 72);

10)

od 1.07.2021 r. (faktycznie od deklaracji za 3 kwartał 2021 r.) wprowadzono nowe kwartalne deklaracje dotyczące wyrobów akcyzowych zwolnionych ze względu na przeznaczenie, niektórych wyrobów akcyzowych objętych 0 zł stawką akcyzy oraz WNT wyrobów akcyzowych wymienionych w załączniku nr 2 do u.p.a., znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy ;

11)

początkowo od 1.01.2022 r., a następnie przesuwano najpierw od 1.01.2023 r., potem od 1.02.2024 r., by finalnie odłożyć projekt obowiązku zdigitalizowania ewidencji akcyzowych na bliżej nieokreśloną przyszłość ;

12)

wprowadzono tzw. pakiet antyinflacyjny, na mocy którego do 31.05.2022 r., a następnie do 31.10.2022 r. czasowo obniżono stawki akcyzowe na energię elektryczną i niektóre paliwa silnikowe ;

13)

podwyższono od 1.01.2022 r. stawki akcyzy na używki (alkohol i wyroby tytoniowe) ;

14)

podwyższono od 1.01.2022 r. limit zwrotu akcyzy od oleju napędowego zużywanego w rolnictwie ;

15)

zakłada się skomputeryzowanie przemieszczeń transgranicznych (m.in. WNT) wyrobów akcyzowych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy od 23.02.2023 r. ;

16)

wprowadza się od 1.01.2022 r. ulgi dla małych producentów wina, napojów fermentowanych oraz wyrobów pośrednich ;

17)

modyfikuje się od 1.01.2022 r. zasady zwolnienia z akcyzy w ramach tzw. ulgi dla małych browarów ;

18)

od 13.02.2023 r. zastąpienie UDT e-SAD ;

19)

od 1.01.2023 r. umożliwia się kwartalne rozliczanie akcyzy w deklaracjach przez finalnych nabywców węglowych dokonujących WNT wyrobów węglowych ;

20)

od 1.01.2023 r. wprowadza się m.in. nową definicję płynu do papierosów elektronicznych, zmienia się przepisy o właściwości miejscowej naczelników urzędów skarbowych w sprawach dotyczących uprawnionego wysyłającego; wyłącza się z obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego do Centralnego Rejestru Podmiotów Akcyzowych (CRPA) m.in. przez jednostki samorządu terytorialnego (JST), które produkują energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii, gdy łączna moc generatorów liczona odrębnie dla każdej z jednostek organizacyjnych nie przekroczy 1 MW; wyłącza się obowiązek deklaracyjny w odniesieniu do podmiotów zużywających energię elektryczną wytwarzaną z OZE przez generatory do 1 MW; likwiduje się obowiązek prowadzenia ewidencji przez jednostki samorządu terytorialnego produkujące energię z odnawialnych źródeł energii i ją zużywające, jeśli ustalona łączna moc generatorów dla każdej z jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego nie przekroczy 1 MW; umożliwia się szacunkowe określanie ilości energii elektrycznej w przypadku braku urządzeń pomiarowych pozwalających na precyzyjne określenie ilości energii wyprodukowanej z odnawialnych źródeł energii ;

21)

od 20.05.2024 r. objęcie cygar i cygaretek systemem Track & Trace, a w ślad za tym wprowadzenie obowiązku banderolowania tych wyrobów ;

22)

przedłużono do 31.12.2029 r. dotychczas obowiązujące zwolnienie od akcyzy dla samochodów osobowych stanowiących pojazdy hybrydowe zasilane energią pochodzącą z zewnątrz (pojazdy „z wtyczką”) o pojemności silnika spalinowego nieprzekraczającej 2000 cm³ ;

23)

zapadały interesujące orzeczenia oraz wydawane były interpretacje urzędowe istotnie wpływające na praktykę stosowania przepisów akcyzowych w Polsce;

24)

wydano nowe lub zmieniono rozporządzenia wykonawcze do ustawy, w tym zmodyfikowano niektóre zwolnienia akcyzowe;

25)

Uchwalono ustawę z 20.05.2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1093) dotyczącą m.in. magazynowania energii elektrycznej;

26)

prawa Unii Europejskiej, które wymuszają również określone działania od państw członkowskich, w tym od Polski, m.in. dotyczące implementacji zmian w dyrektywie alkoholowej wynikających z dyrektywy Rady (UE) 2020/1151 z 29.07.2020 r. zmieniającej dyrektywę 92/83/EWG w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od alkoholu i napojów alkoholowych (Dz.Urz. UE L 256, s. 1, ze zm.).

Autor ma nadzieję, że Czytelnicy znajdą w książce odpowiedzi na wszystkie nurtujące ich pytania (bądź chociaż część z nich) związane z wykładnią przepisów ustawy akcyzowej. W przypadku braku omówienia bądź niekompletnego omówienia poszczególnych problemów w tej publikacji autor będzie wdzięczny za przekazanie uwag i pytań na adres mailowy: j-matarewicz@wp.pl. Państwa uwagi na pewno zostaną uwzględnione w ewentualnym kolejnym wydaniu komentarza.

Jacek Matarewicz

Stan prawny: 1.09.2023 r.

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)Przedmiot ustawy

Zakres przedmiotowy ustawy

1.

Artykuł 1 u.p.a. jest potwierdzeniem, że najistotniejsze zagadnienia związane z opodatkowaniem akcyzą uregulowane są w akcie prawnym o randze ustawy, co z kolei jest zgodne z art. 217Konstytucji RP, w myśl którego nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. To właśnie komentowana ustawa reguluje najważniejsze kwestie związane z akcyzą, w tym określa reguły opodatkowania określonych wyrobów (wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych), wskazuje podmioty, na których ciąży obowiązek podatkowy (podatników akcyzy), charakteryzuje przedmiot opodatkowania oraz wysokość podatku (określa jego stawki). Ponadto ustawa określa warunki zwolnienia danych towarów z podatku. Jednocześnie to właśnie z ustawy wynika, jak zorganizowany jest w Polsce obrót wyrobami akcyzowymi, jakie trzeba...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX