Radecki Wojciech, Ustawa o odpadach. Komentarz, wyd. III

Prawo dotyczące odpadów stało się jednym z najrozleglejszych i najbardziej skomplikowanych segmentów prawa ochrony środowiska w prawie międzynarodowym, prawie Unii Europejskiej i prawie wewnętrznym wielu państw świata. Nie inaczej jest w Polsce. Od kilku artykułów poświęconych tej problematyce w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 1994 r. Nr 49, poz. 196 z późn. zm.) i jednego rozporządzenia wykonawczego, poprzez 68 artykułów w ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach (Dz. U. Nr 96, poz. 592 z późn. zm.) i 80 artykułów w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243 z późn. zm.) doszliśmy do kilkunastu ustaw i kilkudziesięciu aktów wykonawczych, których przedmiotem jest postępowanie z odpadami. Najważniejszą rolę w tym zespole norm odgrywa ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21), której przepisy czynię przedmiotem tego komentarza.

Obowiązująca ustawa o odpadach jest trzecią z kolei poświęconą tej problematyce. Dwie poprzednie były przedmiotem komentarzy, pierwsza - ustawa o odpadach z 1997 r. autorstwa Jana Jerzmańskiego, Marka Mazurkiewicza i mojego , druga - ustawa o odpadach z 2001 r. najpierw komentarza pod redakcją Jana Jerzmańskiego , następnie dwóch wydań mojego komentarza .

Obowiązująca ustawa o odpadach z 2012 r. liczy 253 artykuły, czyli w porównaniu z poprzednią wzrost w wymiarze ilościowym jest trzykrotny. Próba skomentowania nowej ustawy zaraz po jej wejściu w życie wiąże się z poważnym ryzykiem wobec braku poświęconych jej opracowań i orzecznictwa sądowego. Zdecydowałem się jednak je podjąć, aby korzystając ze swojego wieloletniego doświadczenia tak naukowego, jak i eksperckiego, spróbować przedstawić poszczególne artykuły nowej ustawy w powiązaniu z innymi przepisami dotyczącymi ochrony środowiska, bez których zrozumienie i właściwe stosowanie ustawy o odpadach nie jest możliwe. Uwzględniam dotychczasowe opracowania teoretyczne i orzeczenia w takim zakresie, w jakim mimo zmiany stanu prawnego zachowały aktualność.

W komentarzu przyjąłem tradycyjny układ - rozpocząłem od zarysowania krótkiej historii polskiej regulacji dotyczącej odpadów oraz próby teoretycznego umiejscowienia przedmiotowej ustawy w polskim systemie prawnym, po czym przeszedłem do komentowania kolejnych artykułów ustawy.

Przed komentatorem zawsze staje problem traktowania przepisów wykonawczych. Takich przepisów wydanych na podstawie nowej ustawy z natury rzeczy jeszcze nie ma. Ustawodawca utrzymał w mocy przepisy wykonawcze wydane na podstawie poprzedniej ustawy o odpadach z 2001 r., ale na czas oznaczony. Ponieważ one i tak się zmienią, więc w komentarzu uwzględniam je w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne. Poprzestaję na omówieniu i rezygnuję z zamieszczania ich in extenso, co czyniłem w pewnej części w obu wydaniach komentarza do ustawy o odpadach z 2001 r.

W komentarzu uwzględniam w niezbędnym zakresie problematykę opłat i administracyjnych kar pieniężnych uregulowanych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). Pominięcie tych zagadnień w ustawie o odpadach sprawiłoby, że komentarz byłby ze względów praktycznych niepełny.

Stosunkowo znaczną uwagę przywiązuję do odpowiedzialności karnej nie tylko za wykroczenia, co jest przedmiotem regulacji ustawy o odpadach z 2012 r., lecz także za przestępstwa, co jest przedmiotem ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.). Nie wpadam w przesadę i nie uznaję odpowiedzialności o charakterze penalnym za podstawowy środek prawny w ochronie środowiska, myślę jednak, że jest to środek ważny, zasługujący na szersze zaprezentowanie także w komentarzu do ustawy o odpadach.

Komentarz kieruję przede wszystkim do służb ochrony środowiska w organach administracji publicznej i w podmiotach gospodarczych, do organów inspekcyjnych, a także do organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

W komentarzu uwzględniam stan prawny na dzień 1 czerwca 2013 r.

Wojciech Radecki

Wrocław, czerwiec 2013 r.