Kwiatek Błażej (red.), Skóra Agnieszka (red.), Usługi zaufania oraz identyfikacja elektroniczna. Komentarz
Usługi zaufania oraz identyfikacja elektroniczna. Komentarz
Wstęp
Współczesne rozwiązania technologiczne są coraz powszechniej wykorzystywane w codziennym funkcjonowaniu przez jednostki, a także inne podmioty, w tym organy władzy publicznej. Warto wskazać w szczególności na podpis elektroniczny, pieczęć elektroniczną, elektroniczny znacznik czasu, rejestrowane doręczenia elektroniczne czy identyfikację elektroniczną. Wykorzystanie tych narzędzi w obiegu prawnym jest teraz przedmiotem szczegółowych uregulowań na szczeblu Unii Europejskiej oraz w prawodawstwie krajowym.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.07.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.Urz. UE L 257, s. 73; rozporządzenie eIDAS) weszło w życie 17.09.2014 r., a stosuje się je od 1.07.2016 r. Wprowadziło ono nowy porządek prawny w obszarze identyfikacji elektronicznej oraz usług zaufania, obejmujących m.in.: podpis elektroniczny, pieczęć elektroniczną, elektroniczny znacznik czasu i usługę rejestrowanego doręczenia elektronicznego. Akt ten (wraz z systemem aktów wykonawczych) obowiązuje na terenie Unii Europejskiej w sposób bezpośredni (tzw. bezpośrednia skuteczność), nie wymagał więc implementacji do prawa krajowego poszczególnych państw członkowskich. W kilku regulowanych przez niego obszarach pozostawiono jednak ustawodawcy krajowemu swobodę normatywną, m.in. w zakresie: określenia porządku instytucjonalnego przewidzianego rozporządzeniem eIDAS, wymogu ustanowienia nadzoru nad usługami zaufania, ustalenia zasady odpowiedzialności cywilnoprawnej dostawców usług zaufania. Jednocześnie uregulowania wprowadzone w tym rozporządzeniu unijnym spowodowały konieczność dostosowania prawa krajowego do nowych rozwiązań normatywnych i nowej terminologii. Poszczególni ustawodawcy krajowi zostali zatem zobowiązani do ustanowienia norm prawnych regulujących zagadnienia wskazane przez rozporządzenie eIDAS (które pozostawiono w kompetencji państw członkowskich) oraz do dokonania koniecznych zmian w aktach rangi ustawowej (i równoważnych) dla prawidłowego realizowania przepisów tego rozporządzenia unijnego. Dlatego w Polsce uchwalona została ustawa z 5.09.2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej (Dz.U. z 2021 r. poz. 1797 ze zm.), która obowiązuje od 7.10.2016 r.
Polska ustawa o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej reguluje dwa istotne obszary: identyfikację elektroniczną oraz usługi zaufania. W szczególności określa: krajową infrastrukturę zaufania, działalność dostawców usług zaufania (w tym zawieszanie certyfikatów podpisów elektronicznych i pieczęci elektronicznych), tryb notyfikacji krajowego systemu identyfikacji elektronicznej, nadzór nad dostawcami usług zaufania, krajowy schemat identyfikacji elektronicznej, nadzór nad krajowym schematem identyfikacji elektronicznej, a także zawiera przepisy karne. Ustawodawca w uzasadnieniu projektu omawianej ustawy podkreślił, że jej głównym celem jest stworzenie warunków do realizacji rozporządzenia eIDAS. Chodzi o dostosowanie krajowego porządku prawnego do rozwiązań zawartych w tym akcie prawa unijnego oraz wyeliminowanie wszelkich przepisów z nim niezgodnych. Ponadto ma ona regulować te obszary prawa, które są niezbędne do umożliwienia stosowania rozporządzenia eIDAS na gruncie prawa polskiego, oraz dostosować krajowy porządek prawny w zakresie nowych instytucji prawnych i nowej terminologii .
Prezentowany komentarz do ustawy o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej, przygotowany przez Autorów, pod naszą redakcją, stanowi pierwszą kompleksową analizę przepisów tego aktu prawnego wraz z opisem ich funkcjonowania. Ponadto w opracowaniu zawarte zostały praktyczne wyjaśnienia dotyczące ich stosowania. Jednocześnie – ze względu na chęć przybliżenia Czytelnikom tej problematyki – Autorzy nawiązują również do polskich przepisów prawa administracyjnego, cywilnego oraz karnego. Poglądy i wnioski zaprezentowane przez Autorów są wynikiem ich wieloletniego doświadczenia naukowego oraz zawodowego związanego ze stosowaniem prawa w ramach pracy w administracji publicznej lub w sektorze prywatnym. Komentując przepisy, Autorzy wyrażają własne stanowisko.
Komentarz jest przeznaczony dla sędziów, adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, rzeczników patentowych oraz pracowników organów władzy publicznej, a także pracowników naukowych oraz studentów. Mamy nadzieję, że zawarte w nim rozważania prawne okażą się pomocne w rozwiązywaniu konkretnych zagadnień.
Stan prawny: 6.01.2024 r.
Gdańsk–Warszawa, styczeń 2024 r.
dr hab. Agnieszka Skóra, prof. UWM
dr Błażej Kwiatek
1.
Ustawa o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej została uchwalona przez polskiego ustawodawcę w związku z wejściem w życie rozporządzenia eIDAS, które wprowadziło we wszystkich krajach Unii Europejskiej nowy porządek prawny w obszarze usług zaufania oraz identyfikacji elektronicznej. Akt ten obowiązuje na terenie UE w sposób bezpośredni. Moc prawna rozporządzenia eIDAS nie jest więc uzależniona od obligatoryjnego aktu implementacji jego przepisów do prawa krajowego , wyklucza także możliwość jego zmiany bądź modyfikacji przez państwa członkowskie. Państwa członkowskie mają jednak prawo „doprecyzowania” tych obszarów regulacji, które prawodawca unijny pozostawił niedookreślone lub wprost odesłał do prawa krajowego – pod warunkiem, że sposób tego doprecyzowania nie będzie stał na przeszkodzie osiągnięciu celów rozporządzenia .
Podstawowa idea rozporządzenia eIDAS wyraża się przede...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX