Rakoczy Bartosz (red.), Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz

W dniu 9 czerwca 2012 r. została uchwalona nowa ustawa – Prawo geologiczne i górnicze. Już tylko ta okoliczność w pełni uzasadnia podjęcie badań naukowych nad zagadnieniami uregulowanymi w tym akcie prawnym, z jednoczesnym zwróceniem uwagi na ewentualne problemy praktyczne, które mogą wystąpić w związku ze stosowaniem tego aktu prawnego.

Ustawa ta od 2012 r. była już wielokrotnie nowelizowana. Liczba tych nowelizacji jest spora, nawet jak na standardy „obowiązujące” w polskim systemie prawnym. Przyczyn tak licznych nowelizacji jest kilka. Za najważniejszą należy uznać prace związane z gazem łupkowym i jego wydobyciem. Nie bez znaczenia są również „stare grzechy” ustawodawcy polskiego, takie jak: nielogiczność niektórych rozwiązań, brak spójności z innymi aktami prawnymi, niekiedy kazuistyka, niekiedy zbyt ogólny poziom tekstu normatywnego, niespójność terminologiczna.

Po części można zrozumieć problemy polskiego legislatora, gdyż ustawy – Prawo geologiczne i górnicze nie da się jednoznacznie zakwalifikować do jednej z gałęzi prawa. W komentowanej ustawie w takim samym stopniu występują zarówno elementy prawa cywilnego, prawa gospodarczego, jak i prawa zagospodarowania przestrzennego, prawa administracyjnego czy wreszcie prawa ochrony środowiska. Jeżeli chodzi o prawo cywilne, zasadniczo na plan pierwszy wysuwa się problematyka zagadnień prawnorzeczowych.

Przyjęta konstrukcja własności górniczej i tradycyjnie użytkowania górniczego są mocno powiązane i osadzone w prawie rzeczowym. Tradycyjnie też w ustawie – Prawo geologiczne i górnicze uregulowano kwestie odpowiedzialności za tzw. szkody górnicze. W komentowanej ustawie bardzo istotną rolę odgrywają regulacje tradycyjnie powiązane i zaliczane do prawa gospodarczego. Przede wszystkim chodzi o problematykę prowadzenia działalności uregulowanej ustawą, warunków, jakie muszą być spełnione, by działalność ta mogła być prowadzona, udzielania i cofania koncesji itp. Znacznie rozbudowaną częścią komentowanej ustawy są przepisy zaliczane do prawa administracyjnego. Istotną rolę odgrywają normy ustrojowe, normy materialnego prawa administracyjnego i wreszcie normy procesowe.

Ogromne zaangażowanie ustawodawcy w kwestie związane z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym pozwalają na formułowanie tezy, że problematyka ta odgrywa w ustawie bardzo istotną rolę. Pomijając samą jakość regulacji, można jednak stwierdzić znaczący postęp w tym kierunku, porównując ten akt prawny z poprzednio obowiązującą ustawą.

Widać również wzrastające zainteresowanie prawodawcy problematyką ochrony środowiska, w tym powierzchni ziemi i krajobrazu. Zainteresowanie prawodawcy pozwala wręcz zaliczyć komentowaną ustawę do źródeł prawa ochrony środowiska.

Zakorzenienie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze w różnych gałęziach i działach prawa ma ten skutek, że ustawa ta jest powiązana w sposób bardzo istotny z innymi aktami prawnymi. Dodatkowe problemy stwarza to, że są to akty prawne z różnych gałęzi prawa. Konsekwencją tej okoliczności są problemy walidacyjne związane ze stosowaniem poszczególnych norm prawnych i ustalaniem właściwych relacji między nimi. Powiązanie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze z innymi aktami prawnymi stanowi zatem jedno z istotniejszych i bardziej fundamentalnych wyzwań dla komentatorów.

Tradycyjnie też na tle niektórych przepisów powstają problemy związane z ich wykładnią. Dokonanie właściwej oceny woli ustawodawcy wymaga nierzadko skomplikowanych zabiegów interpretacyjnych. Autorzy komentarza postawili sobie za cel analizę komentowanej ustawy i przyjętych w niej rozwiązań w odniesieniu do innych aktów prawnych, jak również odkodowanie woli prawodawcy.