Byrski Jan, Marcinkowska Agata, Sytniewski Leszek, Komentarz do rozporządzenia nr 2015/751 w sprawie opłat interchange w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/751 z dnia 29 kwietnia 2015 r. w sprawie opłat interchange w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę, stanowi pierwszy akt prawa unijnego o randze rozporządzenia regulujący problematykę funkcjonowania systemów kart płatniczych w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę .

Rozporządzenie zostało uchwalone w celu wyeliminowania bezpośrednich i pośrednich przeszkód dla prawidłowego funkcjonowania i zakończenia tworzenia zintegrowanego rynku płatności elektronicznych, bez rozróżniania między płatnościami krajowymi i transgranicznymi (motyw 1 preambuły rozporządzenia), czemu miało w szczególności służyć przyjęcie na poziomie UE jednorodnej stawki maksymalnej opłaty interchange. Podejście poszczególnych państw członkowskich UE do kwestii regulowania tej stawki było bardzo różnorodne. Niektóre państwa (jak np. Polska) uregulowały w ustawie wysokość maksymalnych stawek tej opłaty, inne zaś pozostawiły tę kwestię do samoregulacji uczestników rynku albo też regulacji na poziomie indywidualnych decyzji administracyjnych. Powodowało to, że różnice w warunkach prowadzenia działalności gospodarczej na rynku kartowym w różnych państwach członkowskich UE pogłębiały się, skutkiem czego stworzenie jednolitego rynku transakcji kartowych byłoby jeszcze trudniejsze.

Prace nad uchwaleniem rozporządzenia mają swoje źródłowo przede wszystkim w wieloletnich postępowaniach, prowadzonych przez Komisję Europejską przeciwko dwóm czterostronnym organizacjom kartowym – Visa i MasterCard – w sprawie wielostronnego ustalania opłaty interchange dla wewnątrzunijnych transgranicznych transakcji płatniczych . Problematyka ta znajdowała się również w orbicie zainteresowania krajowych organów ochrony konkurencji i konsumentów – postępowania te toczyły się m.in. w Polsce , na Węgrzech oraz w Hiszpanii .

Postępowania prowadzone przez organy ochrony konkurencji ukazały nieefektywność prawa konkurencji w odniesieniu do rynku kartowego (por. motyw 12 rozporządzenia), co doprowadziło prawodawcę unijnego do wniosku, iż konieczne jest uregulowanie podstawowych aspektów funkcjonowania tego rynku w akcie prawnym o randze rozporządzenia.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 rozporządzenie określa jednolite wymogi techniczne i handlowe w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę na terytorium Unii Europejskiej, w przypadku gdy zarówno dostawca usług płatniczych płatnika, jak i dostawca usług płatniczych odbiorcy znajdują się w Unii. Rozporządzenie zatem, wbrew swojej nazwie, reguluje szerokie spektrum zagadnień związanych z funkcjonowaniem transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę, nie tylko zaś problematykę i wysokość opłaty interchange. Wprowadza bowiem regulacje dotyczące treści umów pomiędzy uczestnikami rynku kartowego (np. w zakresie zasad licencjonowania, stosowania zasady honorowania wszystkich kart), a także regulacje wpływające na zasady współpracy pomiędzy nimi (np. rozdzielność systemów kart płatniczych od podmiotów obsługujących). W rozporządzeniu znajdziemy przepisy adresowane lub mające znaczenie dla systemów kart płatniczych, agentów rozliczeniowych, banków, ale także dla akceptantów i płatników, w tym konsumentów. Komentowane rozporządzenie zawiera również regulacje właściwe dla prawa konkurencji. Pozostaje jednak bez uszczerbku dla przepisów dotyczących prawa konkurencji (motyw 14 rozporządzenia).

Prezentowane opracowanie stanowi praktyczne ujęcie i omówienie przepisów rozporządzenia. Jego celem jest ułatwienie uczestnikom obrotu bezgotówkowego zrozumienia podstawowych zagadnień regulowanych rozporządzeniem.