Świecki Dariusz (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I, wyd. II

Reforma procedury karnej, która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r., wprowadziła liczne zmiany o różnym charakterze. Od zmian o mniejszej wadze do zmian zasadniczych. Te ostatnie dotyczą postępowania przed sądem pierwszej instancji oraz postępowania odwoławczego. W tym zakresie nowelizacja tworzy nową rzeczywistość procesową, w której nie jest łatwo się poruszać. Dlatego też konieczne są wskazówki i pomoc w interpretacji poszczególnych przepisów. Temu celowi służy niniejszy komentarz. Autorzy podjęli się trudnego zadania z uwagi na niewielki jeszcze dorobek piśmiennictwa, a także brak wypowiedzi judykatury. Proporcjonalnie do charakteru wprowadzonych zmian w komentarzu dokonano analizy poszczególnych znowelizowanych przepisów, wskazując na pojawiające się wątpliwości interpretacyjne oraz przedstawiając propozycje ich rozwiązania.

W komentarzu wykorzystano także dotychczasowy dorobek piśmiennictwa prawniczego, w tym wypowiedzi odnoszące się już do przepisów obowiązujących od 1 lipca 2015 r. Starano się wszechstronnie, acz w syntetyczny sposób przedstawić poglądy doktryny, a także zaprezentować stanowisko jej przedstawicieli w kwestiach spornych. Na początku każdego rozdziału umieszczono też zestawienie literatury.

W komentarzu zebrano również dorobek judykatury. W szerokim zakresie cytowane jest orzecznictwo Sądu Najwyższego, ale z krytyczną refleksją, gdy wypowiadane poglądy budzą wątpliwości. Dokonano selektywnego doboru orzecznictwa, w tym także pod kątem jego aktualności na gruncie przepisów obowiązujących od 1 lipca 2015 r. Wybrano orzeczenia najistotniejsze, zwłaszcza o charakterze precedensowym, gdy przedstawiony pogląd ma znaczenie dla praktyki.

W publikacji główny nacisk położono na kwestie sporne przy stosowaniu przepisów. Myślą przewodnią podczas jej tworzenia było bowiem wydobywanie wątpliwości interpretacyjnych, a nie ich unikanie. W ten sposób starano się wyjść naprzeciw oczekiwaniom praktyków, aby komentarz nie kończył się tam, gdzie zaczynają się problemy.

Realizacja wskazanego celu wymagała nie tylko diagnozy, lecz także przedstawienia propozycji konkretnych rozwiązań. Zaprezentowane w komentarzu poglądy mogą budzić kontrowersje, zwłaszcza gdy wynikają z funkcjonalnej wykładni przepisów. Należy jednak mieć nadzieję, że będą one stanowiły przyczynek do dalszej dyskusji prawniczej.

Komentarz pełni przede wszystkim funkcję przewodnika po tekście ustawy. Przepisy procesowe mają jednak to do siebie, że stanowią naczynia połączone i nie da się ich objaśniać w oderwaniu od otoczenia normatywnego, w którym funkcjonują. Przy komentowaniu poszczególnych przepisów starano się więc pokazać ich wzajemne powiązania i zależności, aby całościowo przedstawić poszczególne instytucje procesowe.

W publikacji szczegółowo omówiono przepisy regulujące postępowanie ze stosunków międzynarodowych. Implementacja aktów unijnego prawa pochodnego do polskiego porządku prawnego - oparta na zasadzie wzajemnego uznawania orzeczeń - nie tylko oznacza wiele zmian w podejściu do dotychczasowych form współpracy międzynarodowej, lecz przede wszystkim wymaga uwzględniania praktyki, jaka w tej materii się ukształtowała. Rosnąca liczba spraw karnych z elementem zagranicznym stwarza problemy ze stosowaniem przepisów prawa krajowego i międzynarodowego. Dlatego też w głównej mierze skoncentrowano się na aspektach praktycznych i technicznych poszczególnych form współpracy międzynarodowej z jednoczesnym uwzględnieniem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Od unormowań proceduralnych w dużej mierze zależy sprawne działanie wymiaru sprawiedliwości. Nie ma jednak prawa doskonałego, zawsze konieczna jest jego interpretacja. Chodzi jednak nie o samą egzegezę tekstu prawnego, ale o jej cel. W komentarzu zostały objaśnione przepisy pod kątem ich funkcjonowania i funkcjonalności, dlatego też jego autorami są praktycy z długoletnim doświadczeniem sędziowskim i prokuratorskim, ale też o zacięciu naukowym, mający swój ugruntowany dorobek w literaturze prawniczej.

Jak już wspomniano, komentarz uwzględnia tzw. wielką nowelizację kodeksu postępowania karnego wprowadzoną przez ustawę z 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1247 z późn. zm.) oraz ustawę z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 396).

Autorzy omówili także zmiany wprowadzone przez ustawę z 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz. 1185), która weszła w życie z dniem 1 września 2015 r., oraz ustawy z 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. poz. 1186), która weszła w życie z dniem 17 września 2015 r. Zmiany te wprowadzają zaskarżalność decyzji o odmowie wyznaczenia obrońcy i pełnomocnika z urzędu. Ponadto autorzy omówili również zmianę wynikającą z ustawy z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz. 1334), która wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

Publikacja jest skierowana przede wszystkim do praktyków prawa, czyli sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych. Stanowi też źródło wiedzy dla aplikantów zawodów prawniczych.