Marquardt Piotr, Wilkowska-Płóciennik Aneta, Kodeks Etyki Zawodowej Notariusza. Komentarz

Podejmując się napisania pierwszego komentarza do Kodeksu Etyki Zawodowej Notariusza, mieliśmy i nadal mamy głęboką świadomość trudności podjętego zadania. Ufamy jednak, że to przedsięwzięcie przyczyni się do pełniejszego rozumienia treści komentowanej regulacji, a także stanie się przyczynkiem do dyskusji nad jej ewentualnymi zmianami. Warto bowiem zauważyć, że w przeciwieństwie do innych kodeksów etyki prawniczych zawodów zaufania publicznego, Kodeks Etyki Zawodowej Notariusza nie tylko nie stał się do tej pory przedmiotem szerszej analizy w literaturze przedmiotu, ale nie był również jeszcze nigdy nowelizowany przez organy samorządu, a jedyne zmiany w jego treści były narzucane przez czynniki zewnętrzne.

W toczącej się dyskusji nad rolą, jaką powinien pełnić każdy kodeks etyki zawodowej, ścierają się zasadniczo dwa stanowiska. Zgodnie z pierwszym etyka zawodowa, zwłaszcza w swej skodyfikowanej formie, stanowi swoisty „gorset” krępujący swobodne wykonywanie danej profesji, który powinien być nieustannie rozluźniany i dostosowywany do współczesności. Zgodnie z drugim poglądem etyka zawodowa stanowi przede wszystkim „tarczę” chroniącą istnienie danej profesji we właściwym kształcie, która umożliwia funkcjonowanie mimo trudności, jakie stwarza dla niej świat zewnętrzny oraz współczesność . Oba stanowiska są dość trudne do pogodzenia, nam jednak zdecydowanie bliższy jest drugi pogląd. „Tarczę” należałoby jednak rozumieć w ten sposób, że postępowanie etyczne stanowi warunek sine qua non istnienia każdego zawodu zaufania publicznego i w tym sensie zachowania etyczne zapewniają danej profesji możliwość stabilnego funkcjonowania – innymi słowy, po prostu „opłaca się być przyzwoitym”. Z trzech zaś rodzajów relacji, jakich dotyczą normy Kodeksu Etyki Zawodowej Notariusza (relacje z klientami, innymi notariuszami oraz instytucjami), najważniejsze bez wątpienia są te pierwsze, pozostałe zaś pełnią wobec nich jedynie rolę wtórną i służebną. Mając głęboką świadomość tego, że otaczający nas świat stawia przed nami coraz to nowe wyzwania, powinniśmy jednak nie tyle dostosowywać do niego uniwersalne zasady postępowania, co próbować przekładać uniwersalne i powszechnie akceptowane normy abstrakcyjne na język odnoszący się do współczesnych realiów.

Podstawowe pytania, jakie należało postawić, rozważając zagadnienia związane z etyką notarialną, na które staraliśmy się odpowiedzieć w ramach niniejszego Komentarza, przedstawiają się następująco:

Mamy nadzieję, że przynajmniej częściowo udało nam się na powyższe pytania odpowiedzieć.

Radzymin–Katowice, 30.11.2021 r.