Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, wyd. II
Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, wyd. II
Wprowadzenie
Księga pierwsza kodeksu cywilnego "Część ogólna" obejmuje regulacje mające znaczenie uniwersalne dla prawa cywilnego. Poszczególne tytuły księgi pierwszej dotyczą odmiennych zagadnień, począwszy od przepisów wstępnych, będących swoistą "klamrą" dla prawa cywilnego. Kolejne tytuły odnoszą się do: osób, mienia, czynności prawnych, terminu i przedawnienia roszczeń. Zagadnienia te, będące odniesieniem do tradycyjnych instytucji prawa cywilnego, podlegają jednak określonej ewolucji. Z jednej strony przepisy części ogólnej pozostają w swojej niezmienionej postaci od uchwalenia kodeksu cywilnego ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), z drugiej zaś część z nich uległa nowelizacji. Niniejszy komentarz zawiera omówienie wszystkich zmian do kodeksu cywilnego po 1989 roku, w szczególności wprowadzone ustawami: z dnia 14 lutego 2003 r. (Dz. U. Nr 49, poz. 408), z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 172, poz. 1438) oraz z dnia 30 maja 2008 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 731).
Zgodnie z obowiązującą zasadą jedności prawa cywilnego, w kodeksie cywilnym zostały umiejscowione regulacje nie tylko z zakresu obrotu powszechnego, ale również dotyczące konsumentów (art. 221 k.c.) oraz przedsiębiorców: począwszy od definicji przedsiębiorstwa (art. 551 k.c.) przez oznaczenie przedsiębiorców (firma) aż do prokury jako pełnomocnictwa handlowego. Na uwagę zasługuje też uzupełnienie katalogu osób prawnych i fizycznych o trzecią kategorię podmiotową, o której mowa w art. 331 k.c. Wprowadzenie tych jednostek (podmiotów ustawowych - dawniej określanych mianem ułomnych osób prawnych) do kodeksu cywilnego spowodowało odejście od koncepcji tylko teoretycznej, doktrynalnej, na rzecz uznania ich za kategorię normatywną. Nie odbyło się to przez zmianę art. 1 k.c., ale przez dodanie nowej normy w dziale II "Osoby prawne".
Na uwagę zasługują również modyfikacje kodeksu, zawarte w tytule IV w dziale II (odnoszące się do zawarcia umowy) i w dziale III (odnoszące się do formy czynności prawnej).
Nie może być wątpliwości, że pewną nową cechą jest dynamika zmian w prawie cywilnym, która dotyka nie tylko stosunków umownych czy własnościowych, ale również części ogólnej kodeksu. Będzie ona postępować, choćby z powodu dostosowywania polskiego prawa do regulacji unijnych, unowocześniania instytucji prawnych czy w końcu jako następstwo zmian w stosunkach społecznych i gospodarczych.
Oddawany do rąk Państwa komentarz nie jest pracą wspólną, lecz zbiorową, co oznacza, że każdy Autor odpowiada za swoje poglądy.
Lublin, 30 czerwca 2012 r.
Prof. zw. dr hab. Andrzej Kidyba
1.
Przepis art. 1 k.c. określa przedmiotowy i podmiotowy zakres regulacji kodeksu cywilnego.
2.
Podmiotem stosunków prawnych może być w myśl art. 1 k.c. osoba fizyczna (art. 8 k.c.), a także zorganizowana grupa podmiotów (organizacja, jednostka organizacyjna), czyli osoba prawna albo niepełna osoba prawna (określana też podmiotem ustawowym; por. uwagi do art. 331 k.c., teza 4) (art. 33 i 331 k.c.). Osobą fizyczną jest każdy człowiek, który od chwili urodzenia jest podmiotem praw i obowiązków, czyli ma zdolność prawną (por. uwagi do art. 8). Osoba prawna, a także niepełna osoba prawna (podmiot ustawowy) mogą zostać utworzone przez osoby fizyczne lub osoby prawne (por. uwagi do art. 33 i 331).
3.
Przedmiotem stosunków prawnych są w istocie tylko zachowania ludzkie, określone w treści norm prawa cywilnego. Tradycyjne stwierdzenie, że przedmiotem stosunków prawnych są rzeczy, stanowi tylko pewien skrót myślowy, ponieważ człowiek może realizować wyłącznie "zachowania względem rzeczy", "ze...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX