Burtowy Michał, Drogi publiczne. Komentarz

Komentarz, który oddajemy w Państwa ręce, ma w założeniu pełnić kilka istotnych funkcji.

Przede wszystkim prezentuje aktualną wykładnię przepisów ustawy z 21.03.1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1376 ze zm.), pomocną w praktyce prawniczej oraz w codziennej pracy podmiotów zajmujących się kwestiami sieci drogowej w Rzeczypospolitej Polskiej i w Unii Europejskiej. Jest to zadanie niezwykle ważne, gdyż komentowana ustawa wraz z ustawą z 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 988 ze zm.) normuje zasadniczą materię w kwestiach drogowych. Stanowi ona zarazem regulację skomplikowaną i ogniskującą wokół siebie przepisy wielu gałęzi prawa polskiego, europejskiego i międzynarodowego.

Jednocześnie publikacja ma zarysować nieco szersze horyzonty obecnego i przyszłego funkcjonowania infrastruktury drogowej w kontekście idei zrównoważonego rozwoju, prezentowanego jako istotny cel cywilizacyjny m.in. w dokumentach ONZ i UE. Wobec tego przyjęto założenie ogólne, że tak jak wspólnym mianownikiem przepisów Prawa o ruchu drogowym jest bezpieczeństwo ruchu drogowego, tak swego rodzaju wspólnym mianownikiem komentowanej ustawy jest zrównoważony rozwój sieci dróg publicznych, uwzględniający potrzeby komunikacyjne, społeczne, ekonomiczne, międzynarodowe, fiskalne, militarne, ekologiczne, partnerstwa publiczno-prywatnego i inne.

Ten punkt widzenia w spojrzeniu na komentowaną ustawę pomaga nie tylko myśleć nowocześnie i przyszłościowo o wykładni przepisów – która musi uwzględniać dynamiczny postęp technologiczny na świecie (zwłaszcza w Europie), ale również może stanowić płaszczyznę porozumienia władzy ustawodawczej, administracji rządowej, samorządowej, orzecznictwa sądów administracyjnych oraz powszechnych – ponieważ w dokumentach, a więc i „polityce” czy działalności wszystkich tych pionów władzy aspekt ten jest obecny, może więc przyczyniać się do zbliżenia i większej spójności obowiązywania ustawy (jej treści i stosowania).

Przy tak dalekosiężnych celach zgrzyt może budzić fakt, że ustawa skonstruowana jest bardzo drobiazgowo i skupia się przede wszystkim na technicznych szczegółach poszczególnych instytucji. Tymczasem pożądane jest podejście nie tylko bardziej perspektywiczne, nastawione na długofalowe skutki – co ma być i tak istotą ustawy jako aktu generalnego, lecz także podejście bardziej spójne w ramach różnych przepisów, legislacji, gałęzi prawa – a więc a maiori ad minus tym bardziej w ramach jednej ustawy.

Przykładem są nowe technologie komunikacyjne i nowoczesna infrastruktura, zwłaszcza dużych miast. Rozwój sieci drogowej to rozwój nie tylko ścieżek rowerowych, lecz także rozwój takich ciągów komunikacyjnych, które pozwolą na ograniczenie transportu samochodowego zwłaszcza centrach aglomeracji miejskich, poprzez większe możliwości bezpiecznej jazdy alternatywnych do samochodów środków transportu, a także rozwój kapitału społecznego. Tendencje takie występują deklaratywnie w uzasadnieniach projektów niektórych ustaw, jednakże w treści ustawy o drogach publicznych nie jest odzwierciedlona bardziej dalekosiężna perspektywa w tym zakresie. Brak w ustawie nowoczesnych, perspektywicznych założeń dotyczących tego typu kwestii jest minusem aktualnej regulacji i zadaniem do wypełnienia dla ustawodawcy. Być może zresztą już teraz warto postawić postulat uchwalenia od nowa normatywnej regulacji dróg publicznych w Polsce, której pierwszym sygnałem są obszerne nowelizacje, które weszły w życie we wrześniu 2022 r. (czyli nowelizacja nr 2398 oraz nowelizacja nr 2348) oraz całkowicie nowy akt wykonawczy określający przepisy techniczno-budowlane dotyczące dróg publicznych (rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 24.06.2022 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych, Dz.U. poz. 1518).

Niemniej jednak warto mieć nadzieję, prezentowany komentarz spełni użyteczną rolę zarówno w codziennej praktyce, jak i w bardziej długofalowej legislacji.

Komentarz uwzględnia stan prawny na dzień 21.09.2022 r. Jednakże ze względu na potencjalne kwestie intertemporalne związane z niedawnymi zmianami w stanie prawnym oraz zasadność zobrazowania rozwoju nauki prawa i orzecznictwa w celu wypracowania stanowiska wobec ostatnich zmian w ustawie, zachowano niektóre tezy odnoszące się do przepisów zmienionych bądź uchylonych nowelizacjami: ustawą z 5.08.2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2398) i ustawą z 5.08.2022 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2348). Są one poprzedzone odpowiednią uwagą.

Autor wyraża wdzięczność Żonie – dr Joannie Zajączkowskiej-Burtowy, za jej pomoc w trakcie pracy nad niniejszą książką.