Bem Kazimierz, Glosa do wyroku NSA z dnia 5 maja 2005 r., V SA/Wa 1530/04

1. Przy ustalaniu, czy wnioskodawca jest uchodźcą w rozumieniu konwencji dotyczącej uchodźców, sporządzonej w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (dalej: KGU), oraz protokołu nowojorskiego z dnia 31 stycznia 1967 r. (dalej: PN) kluczową sprawą jest prawidłowe ustalenie, czy występują przesłanki wymienione w KGU i PN, w szczególności czy wnioskodawca ma uzasadnioną obawę przed prześladowaniem i czy taka obawa jest związana z podstawami prześladowań wymienionymi w KGU i PN.

2. Termin "uzasadniona obawa" jest terminem złożonym. Z jednej strony musi wystąpić obawa po stronie wnioskodawcy, zaś z drugiej taka obawa winna być obiektywnie uzasadniona. Innym sposobem spojrzenia na to zagadnienie jest przyjęcie, że obawa jest uzasadniona, gdy wskazuje na poważne naruszenia praw człowieka przy braku ochrony ze strony władz państwowych.

3. Obawa przed prześladowaniem z powodu wendetty plemiennej może być podstawą do ubiegania się o status uchodźcy, pod warunkiem że wnioskodawca wykaże, iż wendetta ta jest oparta o jedno z kryteriów KGU i PN, a więc: rasę, narodowość, religię, poglądy polityczne czy przynależność do określonej grupy społecznej. Nie może stanowić jednak takiej przesłanki "przynależność do grupy ofiar wendetty", gdyż taka definicja grupy byłaby definiowaniem ignotum per ignotum - "prześladowany z powodu bycia członkiem grupy prześladowanych".

4. Status tolerowany, uregulowany w przepisach ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: u.o.c.), jest szerszy w swoim zakresie ochrony niż status uchodźcy, gdyż bazuje na m.in. na ochronie gwarantowanej przez art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1951 r. (dalej: EKPC albo konwencja). Stąd też standard zagrożenia naruszeniem prac człowieka dla statusu tolerowanego będzie niższy niż dla statusu uchodźcy. Wynika z tego, że niewypełnienie przesłanek dla otrzymania statusu uchodźcy nie może automatycznie dyskwalifikować wnioskodawcy przed otrzymaniem statusu tolerowanego. Wręcz przeciwnie, liczba przypadków, gdy wnioskodawca nie będzie uchodźcą w rozumieniu KGU, za to będzie kwalifikował się do otrzymania statusu tolerowanego - okaże się bardzo duża.