Bem Kazimierz, Glosa do wyroku NSA z dnia 24 sierpnia 2000 r., V SA 1781/99

1. Punktem wyjścia każdej decyzji w postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy, zgodnie z postanowieniami Konwencji dotyczącej uchodźców, sporządzonej w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (dalej: KGU) oraz Protokołu Nowojorskiego z dnia 31 stycznia 1967 r. (dalej: PN), winna być ocena tego, czy nastąpiło naruszenie praw człowieka w kraju pochodzenia wnioskodawcy. Ewaluacja tego, czy takie naruszenie istotnie nastąpiło, winna być dokonywana w oparciu o pytanie, czy podobne działania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej byłoby uznane za pogwałcenie praw człowieka? To, że w kraju pochodzenia wnioskodawcy podobne zachowania są na porządku dziennym nie sprawia, że tracą one swoją bezprawność w polskim porządku prawnym ani tym bardziej, że polski system prawny może je zaakceptować.

2. Obawa przed prześladowaniem z powodu religii w rozumieniu art. 1A pkt 2 KGU może wynikać także z zagrożenia prześladowaniem wywołanym odmową wykonywania obrzędów i rytuałów religijnych, nawet jeśli wnioskodawca tylko deklaruje przynależność do danej religii, nie przestrzegając części lub wszystkich jej nakazów.

3. Zadaniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (dalej: Ministra) oraz Rady do Spraw Uchodźców (dalej: RdU) nie jest wnikanie w szczegółową wiedzę teologiczną danej religii, a w szczególności nie jest nią zamienianie się w trybunały szariackie i wykładanie prawa islamskiego oraz jego potencjalnych zakazów, by je następnie zastosować na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie jest także zadaniem wspomnianych organów taka interpretacja owego prawa, która by nakładała na wnioskodawcę obowiązek wykonywania tych czy innych obowiązków religijnych lub kulturowych. Takie postępowanie nie tylko przeczy uniwersalności praw człowieka, ale także narusza szereg norm konstytucyjnych Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności art. 25 ust. 2 (neutralność światopoglądowa państwa), art. 53 ust. 1 (wolność sumienia i wyznania), art. 53 ust. 6 (wolność od wykonywania obowiązków religijnych) i art. 53 ust. 7 (prawo do nieujawniania swojej religii bądź światopoglądu).

4. Odmowa wykonywania obrzędów i rytuałów religijnych może być także skuteczną podstawą do ubiegania się o status tolerowany na mocy art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: u.c.o.).