Moskała Jarosław, Eliminacja klauzul abuzywnych z polskiego obrotu gospodarczego. Glosa do uchwały SN z dnia 13 lipca 2006 r., III SZP 3/06

Ustawą z 2.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny ustawodawca wprowadził do kodeksu postępowania cywilnego postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 479³⁶-479⁴⁵ k.p.c.). Obowiązek wprowadzenia tej procedury wynikał z postanowień przepisów wspólnotowych, a mianowicie z dyrektywy 93/13 z 5.04.1993 r. o niedozwolonych klauzulach w umowach konsumenckich. Postępowanie to ma stanowić, w intencji prawodawcy unijnego, niezwykle istotny element polityki ochrony praw konsumenta, mającego na celu eliminację klauzul umownych, których funkcjonowanie w obrocie narusza zasadę równouprawnienia stron stosunku cywilnego, w szczególności poprzez nałożenie na konsumentów nadmiernych obciążeń lub przyznanie profesjonaliście uprawnień stawiających go w wysoce uprzywilejowanej wobec konsumenta pozycji, co stoi w sprzeczności z dobrymi obyczajami (klauzule abuzywne). Dyrektywa, pozostawiając państwom członkowskim wolność wyboru środków, mających służyć kontroli i eliminacji niedozwolonych postanowień umownych, określiła jednak wyraźnie, że przepisy wewnętrzne, wprowadzone do porządków prawnych państw zrzeszonych w Unii Europejskiej w wyniku jej implementacji, muszą czynić zadość podstawowemu zadaniu - skutecznej i trwałej eliminacji klauzul uznanych za abuzywne z obrotu konsumenckiego.

Ustanawiając sądowy model kontroli wzorców umownych, ustawodawca polski oddał spory określone przepisami art. 479^36-45 k.p.c. jurysdykcji XVII Wydziału Sądu Ochrony w Warszawie - sądu ochrony konkurencji i konsumentów. Już od początku funkcjonowania przedmiotowej procedury, zarówno w praktyce, jak i doktrynie, pojawiły się istotne wątpliwości dotyczące wielu jej aspektów. Przede wszystkim zaś wskazywano na niejasność wykładni przepisu art. 479⁴³ k.p.c., stanowiącego, że prawomocny wyrok Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) ma skutek wobec osób trzecich. Kwestia ta nie jest bowiem, z całą pewnością, jednoznaczna.