Izdebski Hubert, W stulecie ustawy o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (wykład wygłoszony 3 sierpnia 2022 r. w gmachu Akademii Teatralnej w Warszawie na uroczystej sesji inaugurującej obchody stulecia Najwyższego Trybunału Administracyjnego)

  Zgromadzeni równo w stulecie uchwalenia ustawy o Najwyższym Trybunale Administracyjnym nie możemy mieć wątpliwości co do tego, że NTA był pierwszym nowoczesnym polskim sądem administracyjnym, a Naczelny Sąd Administracyjny ma wszelkie podstawy, by nawiązywać do spuścizny Trybunału. Trzeba zarazem zaznaczyć, że nie zwalnia to nas z obowiązku zachowywania w pamięci rodzimych tradycji sądowej kontroli administracji sięgających czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów , jak i tradycji sądownictwa administracyjnego, które pod wpływem francuskim kształtowało się w Księstwie Warszawskim oraz w konstytucyjnym Królestwie Polskim i utrzymało się do unifikacji Królestwa z Cesarstwem Rosyjskim w 1867 r.

Jesteśmy w dawnym gmachu Collegium Nobilium, który stał się siedzibą NTA, i choć przez dłuższy czas (od 1876 r.) mieścił biura rosyjskiego Gubernatora Warszawskiego, już uprzednio (od 1845 r.) był siedzibą instytucji sądowych; księgi hipoteczne przechowywano w nim aż do 1913 r., gdy...