Górski Maciej, Umowa drogowa – prawo a praktyka

Umowa drogowa jest obecnie powszechnie stosowaną umową partycypacyjną. Obowiązek jej zawarcia nakładany jest w ramach procesu inwestycyjno-budowlanego. Bardzo lakoniczna podstawa prawna, a także brak efektywności opłaty adiacenckiej doprowadziły w ostatnim czasie do znaczącego nadużywania tej instytucji przez jednostki samorządu terytorialnego. Inwestorzy niedrogowi są zobowiązywani do zawierania umów także wtedy, gdy brak jest do tego podstaw, a zakres wymaganej przebudowy lub budowy drogi często znacząco wykracza poza ustawowe ramy. Co więcej, zawierane są umowy nakładające na inwestorów obowiązek świadczeń pieniężnych (w miejsce wykonania budowy lub przebudowy drogi), które w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego należy uznać za nieważne. Niezależnie od tego gminy podejmują pozbawione podstawy prawnej działania mające na celu obciążanie inwestorów tzw. daninami drogowymi (tj. zryczałtowanymi opłatami) w miejsce obowiązku budowy lub przebudowy drogi publicznej. Celem artykułu jest określenie normatywnej treści art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o drogach publicznych, a także przedstawienie zaobserwowanych w praktyce problemów z jego stosowaniem. Z rozważań wyłączony został przypadek, w którym inwestycję niedrogową stanowi kanał technologiczny (tj. art. 16 ust. 3 i 4 ustawy o drogach publicznych).