Kowalska Iwona, Skutki dla budżetów gmin ewoluowania koncepcji subwencji ogólnej w latach 2021–2022

Subwencja ogólna jest nieodłącznym elementem sytemu finansów publicznych. Legitymizacja tego transferu z budżetu państwa wynika z implementacji zasady subsydiarności oraz zasady adekwatności środków do zadań. Koncepcja subwencji ogólnej podlega ewolucji, co nie pozostaje bez konsekwencji dla systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego (w szczególności gmin). Celem badań jest ocena skutków dla budżetów gmin ewoluowania koncepcji subwencji ogólnej w wyniku wprowadzonych zmian legislacyjnych w jej konstrukcji pod koniec 2021 r. oraz w 2022 r. Realizacji celu badawczego posłużyły metody: 1) krytycznej analizy literatury przedmiotu oraz aktów prawnych; 2) analizy sytuacji finansowej gmin pod kątem określenia związku pomiędzy przekazanymi gminom środków z subwencji ogólnej na wodociągi i zaopatrzenie w wodę oraz kanalizację pod koniec 2021 r. a możliwością uzyskania przez te gminy premii aktywizującej i inwestycyjnej w ramach części rozwojowej subwencji ogólnej w 2026 r.

W wyniku ewoluowania koncepcji subwencji ogólnej następuje upodabnianie (w kluczowych aspektach) jej konstrukcji do konstrukcji dotacji celowej, co m.in. ogranicza samodzielność wydatkową gmin. Ponadto implementacja zmian w konstrukcji subwencji ogólnej od 2021 r. przyczynia się do tworzenia dla części gmin systemu kumulacji środków finansowych z subwencji ogólnej, co w efekcie różnicuje sytuację gmin w zakresie dostępu do środków publicznych.