Gurgul Józef, Proces kosztowny, przewlekły, poznawczo niewydolny

Streszczenie

Autor przedstawia krytyczną analizę ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Zarzuca zwłaszcza, że niniejsza nowela zrywa z tradycyjnym modelem procesu karnego, opartym na europejskiej kulturze prawniczej. W zamian wprowadza obce mentalności polskiego prawnika wzorce amerykańskie. Trudno pogodzić się zwłaszcza z degradacją zasady prawdy materialnej jako najwyższej zasady procesowej. Jej naczelne miejsce od 1 lipca 2015 r. zajmuje zasada kontradyktoryjności. Z jej awansem łączy się faktyczne rozwadnianie pojęć prawdy, obiektywizmu, które – jak wynika z wypowiedzi Twórców Wielkiej Noweli – należy przedefiniować. Wszystko to, kosztem prawdy i sprawiedliwości w rozumieniu suum cuique. Celem głównym wszak jest przestrzeganie przepisów procedury karnej. Innymi słowy, powinno się realizować przewodnią myśl koncepcji N. Luhmanna, proponującego „proces zamiast uniwersalnej prawdy”. Z wykładni nowych przepisów i autentycznych przykładów czerpanych z praktyki rodzimej i amerykańskiej wynika, że wejście w życie wrześniowej ustawy spowoduje znaczną dekoncentrację, wzrost wielorakich kosztów procedowania oraz lawinowy wzrost chybionych wyroków. Mylnie skazujących oraz uniewinniających sprawców nawet bardzo poważnych przestępstw. Doświadczenie poucza, że spór równoprawnych stron sporu oczywiście dodatnio oddziałuje na poznawanie prawdy. Sedno krytyki w tym, że w noweli nie zachowano umiaru w aplikacji kontradyktoryjności, wobec czego ucierpi dobro wymiaru sprawiedliwości.