Szumański Andrzej, Granice ochrony praw mniejszości w spółkach kapitałowych

Niespornymi w doktrynie prawa handlowego granicami praw mniejszości w spółkach kapitałowych są przepisy o ochronie wspólników (akcjonariuszy) większościowych oraz możliwości wyjścia ze spółki wspólnika (akcjonariusza) mniejszościowego. W przypadkach natomiast wyjątkowych, a nawet „patologicznych”, w których spółka nie może normalnie funkcjonować z racji trwałego konfliktu wspólników (akcjonariuszy), właściwym sposobem wyjścia z impasu jest powołanie się na konstrukcję sprzeczności z naturą spółki kapitałowej tych postanowień umowy (statutu) spółki, które prowadzą do faktycznego przyjęcia w spółce zasady jednomyślności podejmowania uchwał na zgromadzeniu spółki, oraz wymogu 100% kworum na tym zgromadzeniu. Postanowienia te, które prowadzą do sytuacji „patowej” w spółce, są z reguły konsekwencją następczych zmian w strukturze wspólników (akcjonariuszy) w wyniku obrotu wtórnego prawami udziałowymi, a następnie pojawienia się trwałego konfliktu wspólników (akcjonariuszy). Nieważność tych postanowień (art. 58 § 1 kodeksu cywilnego ) jako sprzecznych z naturą spółki kapitałowej, a więc z art. 353¹ k.c. w zw. art. 2 czy z art. 304 § 4 kodeksu spółek handlowych , może być ustalana przez sąd w trybie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego , natomiast w miejsce nieważnych postanowień umowy (statutu) spółki będą obowiązywać odpowiednie przepisy kodeksu spółek handlowych wyrażające właściwą spółce kapitałowej zasadę rządów większości nad mniejszością (art. 245 i art. 414 k.s.h.) z uwzględnieniem uzasadnionej ochrony interesów mniejszości (art. 246 i art. 415 k.s.h.).