Zaremba Michał, Europejskie i krajowe standardy swobody wypowiedzi na przykładzie "polskich spraw" w Europejskim Trybunale Praw Człowieka, cz. I

Coraz częściej sądy krajowe, przy okazji rozstrzygania spraw dotyczących swobody wypowiedzi , odwołują się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej jako ETPCz). Obowiązek uwzględniania przez sędziów dorobku tego organu stwierdził również Sąd Najwyższy (dalej jako SN) . Czym innym jest jednak przywołanie orzeczeń Trybunału w Strasburgu, a czym innym orzekanie w duchu tego orzecznictwa. Celem niniejszej publikacji jest zbadanie, czy cytowanie wyroków strasburskich ma jedynie charakter ornamentacyjny, czy też standardy ETPCz mają realny wpływ na treść rozstrzygnięć polskich sądów w sprawach związanych z wyznaczeniem granic wspomnianej wolności. W tym celu analizie zostały poddane wyroki ETPCz wydane w „sprawach polskich” na tle stosowania art. 10 europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności , który to przepis gwarantuje swobodę wypowiedzi, o której mowa. Wprawdzie wyroki te nie stanowią reprezentatywnej w sensie statystycznym próby dla orzecznictwa krajowego związanego z tym przepisem (jak i, dodajmy, z art. 54 ust. 1 i art. 16 Konstytucji RP ), jednak zestawienie i porównanie tych kilkudziesięciu orzeczeń dotyczących tego samego stanu faktycznego, lecz podjętych z różnej perspektywy – krajowej i „strasburskiej” – pozwala, zdaniem autora niniejszego artykułu, na ustalenie istnienia pewnych istotnych różnic między krajową praktyką orzeczniczą a standardami swobody wypowiedzi sformułowanymi przez ETPCz. W pierwszej części artykułu zaprezentowane zostały kryteria, które organ ten stosuje w celu zbadania, czy zaskarżone orzeczenie narusza konwencję. W kolejnej zostały przypomniane podstawowe zasady orzecznicze tego organu związane z problematyką wolności przewidzianej w art. 10 EKPCz. Trzecia i najdłuższa część zawiera ogólną analizę zgodności rodzimych przepisów ograniczających swobodę wypowiedzi z zasadami orzeczniczymi ETPCz. W czwartej części wypowiedziano się na temat dokonanej przez ETPCz oceny surowości sankcji stosowanych przez polskie sądy. Artykuł kończy krótkie podsumowanie, w którym zostały wskazane najważniejsze różnice między podejściem tych sądów i stanowiskiem sędziów strasburskich.