Kamiński Ireneusz Cezary, Działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w 2014 r.

W 2014 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej jako ETPCz) wydał kilka spektakularnych orzeczeń. W wyroku dotyczącym słusznego zadośćuczynienia dla spółki Jukos przyznano najwyższą w historii ETPCz sumę – 1.866.104.634 euro tytułem odszkodowania za stratę materialną i 300.000 euro kosztów sądowych . Zapadły też dwa wyroki w bardzo rzadkich sprawach międzypaństwowych . Po 13 latach od właściwego wyroku Cypr przeciwko Turcji, stwierdzającego wiele naruszeń europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności , Trybunał w Strasburgu zasądził od Turcji 30 mln euro w związku z brakiem skutecznego postępowania wyjaśniającego w sprawie „zaginięcia” 1456 osób podczas konfliktu w 1974 r. oraz 60 mln euro w związku ze sposobem traktowania mieszkańców greckiej enklawy znajdującej się na półwyspie Karpas w granicach wspieranej przez Turcję, lecz nieuznawanej przez inne państwa, Tureckiej Republiki Cypru Północnego . Co ważne, strasburscy sędziowie stworzyli przy tym nowatorskie rozwiązanie różniące się od istniejącego w klasycznym prawie międzynarodowym. Przyznanej kwoty nie uznano za „własne” zadośćuczynienie Cypru jako państwa (za naruszenie praw jego obywateli), lecz w wyroku nakazano, aby cypryjskie władze stworzyły w ciągu półtora roku od otrzymania zasądzonej sumy mechanizm wypłat dla osób bezpośrednio dotkniętych stwierdzonymi naruszeniami Konwencji . Drugi wyrok międzypaństwowy zapadł w sprawie związanej ze zbiorową deportacją gruzińskich obywateli z Rosji w 2006 r. i 2007 r., stanowiącą odwet za aresztowanie w Gruzji czterech rosyjskich wojskowych . Trybunał strasburski orzekł, że doszło do złamania licznych przepisów, w tym zakazu zbiorowego wydalania cudzoziemców (art. 4 Protokołu nr 4) , prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5) i prawa do skutecznego środka odwoławczego (art. 13). Jednocześnie uznano, że kwestia słusznego zadośćuczynienia nie jest jeszcze gotowa to rozstrzygnięcia. Obu państwom dano więc czas na osiągnięcie porozumienia. Zapewne do tego nie dojdzie. Należy mieć jednak nadzieję, że z wydaniem „finansowego wyroku” wyroku ETPCz nie będzie zwlekał aż 11 lat jak w sprawie dotyczącej północnego Cypru. I pozostając jeszcze w kręgu spraw międzypaństwowych – w 2014 r. do Strasburga trafiły trzy skargi Ukrainy przeciwko Rosji, dotyczące różnych zdarzeń podczas wojny na wschodzie Ukrainy .