SPS-023-5378/12 - Stanowisko MPiPS w sprawie rekompensaty czasu pracy

Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Macieja Orzechowskiego oraz grupy posłów Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska w sprawie rekompensaty czasu pracy, przekazaną przy piśmie z dnia 11 czerwca br., znak: SPS-023-5378/12, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Problematyka czasu pracy należy do najbardziej skomplikowanych kwestii z zakresu prawa pracy. Przepisy działu szóstego Kodeksu pracy: Czas pracy były już wielokrotnie nowelizowane, co niewątpliwie nie sprzyja ich spójności i powoduje problemy z ich stosowaniem w praktyce. Dlatego też celowe jest rozważenie metody wprowadzania kolejnych zmian w przepisach o czasie pracy; czy nadal miałyby to być cząstkowe nowelizacje Kodeksu pracy w tym zakresie czy też kompleksowe uregulowanie tej problematyki poprzez opracowanie nowego działu szóstego Kodeksu pracy, dostosowanego do aktualnych uwarunkowań społeczno-gospodarczych. Konieczne jest przy tym także uwzględnienie postanowień dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, co przesądza o granicach dopuszczalnych uelastycznień obowiązujących rozwiązań prawnych. Ze względu na doniosłe znaczenie przepisów o czasie pracy dla pracowników i pracodawców należy uznać, że istotny wpływ na kształt tych przepisów powinni mieć partnerzy społeczni (organizacje pracodawców i związki zawodowe), reprezentowani w Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych.

W związku z powyższym, uprzejmie informuję, iż kompleksowe prace zmierzające do uregulowania problematyki czasu pracy w dziale szóstym Kodeksu pracy prowadzi obecnie Zespół Problemowy ds. Prawa Pracy i Układów Zbiorowych Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Uważam, że na obecnym etapie prac przedwczesne jest prezentowanie opinii, zgodnie z którą przedstawione w interpelacji i proponowane przez przedsiębiorców rozwiązania prawne, dotyczące rekompensowania pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, mogłyby być zamieszczone w nowym dziale szóstym Kodeksu pracy. Niezależnie od powyższego pragnę wyjaśnić, iż zasada pięciodniowego tygodnia pracy została wprowadzona do Kodeksu pracy od dnia 1 maja 2001 r. Natomiast od dnia 1 stycznia 2004 r. w art. 129 Kodeksu pracy doprecyzowane zostało, iż ma to być przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy. Wówczas do Kodeksu pracy został także wprowadzony art. 147, zgodnie z którym w każdym systemie czasu pracy, jeżeli przewiduje on rozkład czasu pracy obejmujący pracę w niedziele i święta, pracownikom zapewnia się łączną liczbę dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie.

Z powyższymi przepisami skorelowany został sposób rekompensaty pracownikowi pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Od dnia 1 stycznia 2004 r. do Kodeksu pracy wprowadzony został także art. 151, z którego wynika, że pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 § 1 wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Należy podkreślić, że tylko taki sposób rekompensaty pracy w tym dniu pozwala na zapewnienie pracownikowi odpowiedniej liczby dni wolnych od pracy (w skali roku kalendarzowego), co wynika z art. 147 Kodeksu pracy.

Niemniej jednak należy przyznać, że taki sposób rekompensaty nie zawsze jest w praktyce możliwy. Dotyczy to np. sytuacji, gdy pracownik wykonuje pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy pod koniec okresu rozliczeniowego i nie jest już możliwe udzielenie mu innego dnia wolnego. W takim przypadku, moim zdaniem, praca ta powinna zostać rozliczona w kategoriach pracy nadliczbowej, a pracodawcy nie powinien być stawiany zarzut naruszenia przepisów o czasie pracy.