Liszewski Grzegorz, Zwolnienie z podatku od nieruchomości instytutów naukowych i pomocniczych jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk

Zwolnienie z podatku od nieruchomości instytutów naukowych i pomocniczych jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk

W procedurze przedstawiono warunki stosowania zwolnienia instytutów naukowych i pomocniczych jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk z podatku od nieruchomości.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1785 z późn. zm.) - dalej u.p.o.l., zwolnione są z podatku od nieruchomości instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk. Zwolnienie nie jest całkowite - dotyczy tylko nieruchomości lub ich części, które są niezbędne do realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1869 z późn. zm.) - dalej ustawa o PAN, i to pod warunkiem, że nie są one zajęte na działalność gospodarczą.

Instytuty naukowe są podstawowymi jednostkami naukowymi PAN. Zgodnie z art. 48 ustawy o PAN, instytut nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru instytutów Polskiej Akademii Nauk. W obecnej chwili w strukturach PAN działa 69 instytutów naukowych. Ich działalność koordynują poszczególne wydziały PAN.

Jako osoba prawna instytut może być właścicielem nieruchomości lub użytkownikiem wieczystym gruntu, a tym samym - podatnikiem podatku od nieruchomości.

Pomocniczymi jednostkami naukowymi PAN są w szczególności archiwa, biblioteki, muzea, ogrody botaniczne i zagraniczne stacje naukowe. Działają one na podstawie statutów nadanych przez Prezesa Akademii (decyzją nr 42/2010 z dnia 30 grudnia 2010 r. Prezes PAN rozciągnął obowiązywanie statutu PAN na 11 jednostek pomocniczych). Obecnie w strukturach PAN działa 18 takich jednostek (w tym 7 zagranicznych stacji naukowych).

Pomocnicze jednostki naukowe nie mają osobowości prawnej. Ich status jako podatników podatku od nieruchomości jest wątpliwy (tym samym wątpliwe jest stosowanie omawianego zwolnienia do tychże jednostek). Brak osobowości prawnej oznacza, że nie mogą być stronami jakichkolwiek umów cywilnoprawnych przenoszących posiadanie gruntów, budynków czy budowli. Możliwe, że zwolnienie podatkowe miało sens w roku 2010, kiedy weszła w życie nowa ustawa o PAN. Utworzone na podstawie „starych” przepisów placówki naukowe niemające osobowości prawnej miały postać zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych - z chwilą wejścia w życie nowej ustawy przyznano im „status pomocniczych jednostek naukowych” (do czasu ich przekształcenia, które nastąpiło na mocy decyzji nr 41/2010 Prezesa PAN z dnia 30 grudnia 2010 r.).

Warto zwrócić uwagę na to, że omawiane zwolnienie nie obejmuje samej Polskiej Akademii Nauk, lecz jedynie jej instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe. W zakresie przedmiotów opodatkowania stanowiących własność lub znajdujących się w użytkowaniu wieczystym PAN Akademia jest zobowiązana płacić podatek od nieruchomości.

Akademii nie można uznać za uczelnię korzystającą ze zwolnienia z art. 7 ust. 2 pkt 1 u.p.o.l., ponieważ nie prowadzi ona studiów wyższych w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2183 z późn. zm.) - dalej p.s.w., tj. studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich.

Podatek od nieruchomości jest daniną majątkową obciążającą fakt władania majątkiem. Nie wszystkie formy władania uzasadniają istnienie obowiązku podatkowego oraz nie wszystkie składniki majątku podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Zgodnie z art. 2 ust. 1 u.p.o.l., opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają:

1) grunty,

2) budynki lub ich części,

3) budowle (lub ich części) związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają natomiast grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych oraz lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.