Kremens Karolina, Zwolnienie świadka z tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji w postępowaniu przygotowawczym

Zwolnienie świadka z tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji w postępowaniu przygotowawczym

Kodeks postępowania karnego w art. 180 k.p.k. znowelizowanym ustawą z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych nie posługuje się już dotychczas stosowanym pojęciem „tajemnicy służbowej i zawodowej”, lecz pojęciem „tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności «zastrzeżone» lub «poufne» lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji”. Definicja tajemnicy informacji niejawnych o podanych klauzulach niejawności zawarta została w cytowanej ustawie w art. 5 ust. 3 i 4.

Z kolei tajemnice związane z wykonywaniem zawodu lub funkcji stanowią informacje uzyskane w związku z wykonywanym zawodem lub pełnioną funkcją. Zakres tych tajemnic określony jest odrębnymi ustawami regulującymi dany zawód lub funkcję, ale także może wynikać z umowy zawartej z osobą wykonującą określony zawód lub pełniącą określoną funkcję. Tajemnicami tymi są m.in. sędziowska, prokuratorska, adwokacka, radcowska, notarialna, komornicza, doradcy podatkowego, dziennikarska, lekarska, pielęgniarska, położnicza, psychiatryczna, tajemnica dawcy i biorcy przeszczepów, bankowa, statystyczna, kontroli skarbowej, kontroli państwowej, ubezpieczeniowa, przedsiębiorstwa, wynalazcza, pomocy społecznej, pracownicza, autorska, geologiczna, maklerska.

Artykuł 180 § 1 k.p.k. in fine stanowi, iż opisany niniejszą procedurą tryb zwalniania z tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji będzie miał miejsce, tylko „jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej”. Oznacza to, iż tryb zwalniania z tajemnicy określony w k.p.k. może zostać zmodyfikowany ustawą szczególną.

W sposób szczególny ustawodawca określił natomiast w kodeksie postępowania karnego tryb zwalniania z tajemnic zawodowych i funkcyjnych w odniesieniu do tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lekarskiej lub dziennikarskiej, do których zastosowanie będą miały przepisy art. 180 § 2-5 k.p.k.

Procedura omawiająca przesłuchanie świadka w postępowaniu przygotowawczym na okoliczność objętą tajemnicą informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji dotyczy także biegłych (art. 197 § 3 k.p.k.), tłumaczy (art. 204 § 3 k.p.k.) oraz specjalistów (art. 206 § 1 k.p.k.).

Konieczność przesłuchania danej osoby w charakterze świadka na okoliczność objętą tajemnicą informacji niejawnych o klauzuli tajności „poufne” lub „zastrzeżone” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji może zaistnieć podczas przesłuchiwania tej osoby, ale także jeszcze zanim świadek zostanie wezwany do złożenia zeznań. Jeżeli kwestia ta pojawiła się w toku przesłuchania danej osoby w charakterze świadka, przesłuchanie należy przerwać i przeprowadzić procedurę umożliwiającą jego przesłuchanie na powyższe okoliczności objęte tajemnicą.

Postanowienie o zwolnieniu świadka z tajemnicy w postępowaniu przygotowawczym wydaje prokurator.

Na postanowienie prokuratora stronom nie przysługuje zażalenie (zob. art. 459 § 1 i 2 k.p.k.). Przysługuje ono natomiast na podstawie art. 302 § 1 k.p.k. osobom, niebędącym stronami, jeżeli postanowienie to narusza ich prawa. Będzie to najczęściej świadek, którego prokurator zwalnia z obowiązku zachowania tajemnicy.