Wiśniewski Paweł, Zawieszenie postępowania (śmierć strony)

Zawieszenie postępowania (śmierć strony)

Obligatoryjna przyczyna zawieszenia postępowania z urzędu.

Postanowienie zaskarżalne zażaleniem do sądu drugiej instancji (art. 394 § 1 pkt 5 k.p.c.). Patrz również Wniesienie zażalenia

W sentencji postanowienia wskazuje się przepis stanowiący podstawę prawną rozstrzygnięcia (art. 178¹ k.p.c.).

Informację o śmierci strony sąd weryfikuje, zwracając się do właściwego urzędu stanu cywilnego o przesłanie odpisu skróconego aktu zgonu, chyba że dysponuje już stosownym odpisem aktu stanu cywilnego. Odpis skrócony aktu zgonu stanowi bowiem wyłączny dowód śmierci strony (art. 4 ustawy z 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego).

Aby śmierć strony uzasadniała zawieszenie postępowania, przedmiotem procesu muszą być prawa lub obowiązki strony, które przechodzą na następców prawnych. Jeżeli przedmiotem procesu są niedziedziczne prawa lub obowiązki, postępowanie należy umorzyć na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., gdyż wydanie wyroku stało się niedopuszczalne (uchwała SN z dnia 23 kwietnia 1985 r., III CZP 16/85, OSNCP 1985, nr 12, poz. 195).

Jeżeli sąd dowiaduje się o śmierci strony, a jednocześnie zgłosili się lub zostali wskazani następcy prawni strony, albo ustanowiono kuratora spadku, to powinien wydać postanowienie o zawieszeniu postępowania i jednocześnie o jego podjęciu. Zawieszenie postępowania z mocą wsteczną chroni bowiem stronę przed niekorzystnymi skutkami czynności procesowych lub konsekwencjami upływu terminów w okresie, w którym istniała przyczyna zawieszenia (A. Jakubecki, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, pod redakcją H. Doleckiego i T. Wiśniewskiego, Tom I, Warszawa 2011, s. 633).

Zawieszając postępowanie, sąd z urzędu uchyla orzeczenia wydane po śmierci strony, chyba że nastąpiła ona po zamknięciu rozprawy (art. 174 § 2 k.p.c.). Uchyleniu podlegają zarówno postanowienia kończące i niekończące postępowanie, jak i wyroki. Nie ma przy tym znaczenia czy chodzi o wyrok wstępny, częściowy, zaoczny czy końcowy. Natomiast w wypadku wyroku łącznego wydanego w połączonych sprawach dotyczących różnych podmiotów podlega on uchyleniu tylko w zakresie rozstrzygnięcia odnoszącego się do zmarłej strony.

Zawieszenie postępowania i uchylenie orzeczeń nie wchodzi jednak w grę po prawomocnym zakończeniu postępowania (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 maja 2018 r., I CSK 673/17, Lex nr 2508611).

Do czasu zawieszenia postępowania pełnomocnik procesowy zmarłej strony nadal działa, pomimo wygaśnięcia pełnomocnictwa (art. 96 k.p.c.).

Skutki zawieszenia postępowania:

– odwołanie przez przewodniczącego wyznaczonej rozprawy, bądź odroczenie rozprawy przez sąd, gdy przyczyna zawieszenia ujawniła się na rozprawie,

– wstrzymanie biegu terminów sądowych i ustawowych (art. 179 § 2 k.p.c.),

– sąd podejmuje jedynie czynności mające na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie powództwa lub dowodu (art. 179 § 3 zd. pierwsze k.p.c.),

– czynności stron, niezwiązane z podjęciem postępowania albo zabezpieczeniem powództwa lub dowodu, nie wywołują skutków, aż do chwili podjęcia postępowania (art. 179 § 3 zd. drugie k.p.c.).