Kremens Karolina, Zatrzymanie rzeczy na podstawie postanowienia sądu

Zatrzymanie rzeczy na podstawie postanowienia sądu

Zatrzymanie rzeczy zgodnie z art. 217 § 1 k.p.k. dokonywane jest poprzez dobrowolne wydanie rzeczy albo jej przymusowe odebranie. Zatrzymaniu podlegają:

1) rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie,

2) rzeczy podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia:

a) kar majątkowych,

b) środków karnych o charakterze majątkowym,

c) przepadku,

d) środków kompensacyjnych

e) roszczeń o naprawienie szkody

Ustawa nie wskazuje jaka przesłanka powinna zaistnieć, uzasadniająca zwrócenie się z żądaniem o wydaniu rzeczy do danej osoby. O ile w przypadku przeszukania (art. 219 § 1 k.p.k.) przesłanką dla jego dokonania są uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub rzeczy znajdują się w danym miejscu, o tyle brak jest podobnego unormowania w treści art. 217 § 1 k.p.k. Brak zawarcia takiej przesłanki w stosunku do zatrzymania należy ocenić negatywnie.

Kodeks postępowania karnego dopuszcza dokonanie zatrzymania rzeczy:

* w postępowaniu sądowym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia sądu,

* w postępowaniu sądowym w wypadkach niecierpiących zwłoki bez postanowienia sądu

* w postępowaniu przygotowawczym na podstawie wydanego uprzednio postanowienia prokuratora,

* w postępowaniu przygotowawczym w wypadkach niecierpiących zwłoki bez postanowienia prokuratora ,

Konieczność dokonania zatrzymania rzeczy na etapie postępowania sądowego ma miejsce zdecydowanie rzadziej niż w przypadku postępowania przygotowawczego, natomiast nie oznacza, że działanie takie jest wykluczone. Wydanie postanowienia o żądaniu wydania rzeczy na etapie postępowania sądowego może być efektem działania sądu z urzędu, ale także może stanowić efekt uwzględnienia wniosku dowodowego jednej ze stron.

Odnośnie uwzględniania wniosków dowodowych stron w postępowaniu sądowym zob. Wprowadzanie dowodu do postępowania sądowego (uwagi ogólne).

Postanowienie o żądaniu wydania rzeczy wydaje w postępowaniu sądowym sąd. Z oczywistych względów to nie sąd będzie przeprowadzał czynność zatrzymania rzeczy. Postanowienie jest więc kierowane do Policji, albowiem to Policja albo - wypadkach wskazanych w ustawie - inny uprawniony organ (np. CBA, ABW) będzie zobowiązany do przeprowadzenia tej czynności.

Podkreślenia wymaga, iż organ procesowy wskazuje w treści postanowienia wszystkie elementy, które umożliwią prawidłowe jej wykonanie przez organ, któremu zlecono daną czynność. Należy wskazać przede wszystkim jakie rzeczy będą podlegały zatrzymaniu. Nie może być to ogólne zezwolenie na zatrzymanie rzeczy np. pochodzących z przestępstwa, ale wskazanie konkretnych dokumentów bądź innych rzeczy indywidualizując ich opis w treści postanowienia. Co istotne, organ, któremu zlecono wykonanie danej czynności, nie może wyjść poza zakres działań wskazanych w postanowieniu, tzn. że może zatrzymać wyłącznie te rzeczy, które zostały wskazane w postanowieniu sądu. Nie wyklucza to jednakże możliwości zatrzymania innej rzeczy niewskazanej w postanowieniu, niejako przy okazji prowadzonej czynności zatrzymania w oparciu o postanowienie sądu. Jednakże zatrzymanie tej drugiej rzeczy będzie dokonywane poza zakresem postanowienia, a więc będzie miało swoje takie konsekwencje, jakie związane są z zatrzymaniem rzeczy w sytuacjach niecierpiących zwłoki, tj. będzie musiało zostać zatwierdzone przez sąd (jeżeli wniosek taki zostanie złożony przez osobę, u której zatrzymania dokonano, jeżeli osoba ta rzecz wydała dobrowolnie albo jeżeli przeprowadzono jej przymusowe odebranie).

W postanowieniu należy ponadto wskazać miejsce, w którym rzecz podlegająca zatrzymaniu się znajduje albo osobę, która ją może przechowywać. Wskazanie miejsca również wiąże organ wykonujący zleconą czynność, co oznacza, iż nie może zatrzymywać rzeczy podlegającej zatrzymaniu w innej lokalizacji niż wskazana w treści postanowienia. Takie działania ponownie uznać należy za niedopuszczalne. Natomiast mogą mieć miejsce zatrzymania rzeczy w innej lokalizacji w sytuacji niecierpiącej zwłoki przy okazji prowadzenia zatrzymania rzeczy na podstawie postanowienia. Zatwierdzanie przedmiotowej czynności podlegać będzie odrębnemu rygorowi związanemu z zatwierdzaniem zatrzymania rzeczy w sytuacjach niecierpiących zwłoki.

Postanowienie o żądaniu wydania rzeczy powinno zawierać wszystkie elementy wymagane dla postanowienia na mocy art. 94 k.p.k. Ustawa nie zwalnia organu wydającego postanowienie ze sporządzenia jego uzasadnienia, dlatego też jego sporządzenie również jest obligatoryjne. W uzasadnieniu postanowienia należy ponadto wskazać dowody lub przytoczyć okoliczności, które dają podstawę do przypuszczenia, że rzeczy, które mają zostać zatrzymane znajdują się w istocie w posiadaniu osoby, która została wskazana w postanowieniu.