Stefański Ryszard A., Zastosowanie aresztowania jako kary porządkowej w postępowaniu przygotowawczym

Zastosowanie aresztowania jako kary porządkowej w postępowaniu przygotowawczym

Aresztowanie jako karę porządkową na czas nieprzekraczający 30 dni można orzec w przypadku uporczywego uchylania się od złożenia zeznania, wykonania czynności biegłego, tłumacza lub specjalisty oraz wydania przedmiotu, a także w razie uporczywego niestawiennictwa na wezwanie organu prowadzącego postępowanie, jeżeli zarządzenie zatrzymania i przymusowego doprowadzenia, nie jest wystarczające dla zapewnienia stawiennictwa osoby wezwanej.

Uporczywym uchylaniem się jest umyślne, nacechowane nieustępliwością i nasileniem złej woli, o charakterze długotrwałym zaniechanie tej powinności. W judykaturze przyjmuje się, że „Uporczywość" w rozumieniu art. 287 § 2 k.p.k. - zakłada wielokrotność odmowy wykonania obowiązków procesowych oraz świadome działanie zmierzające do zniweczenia zaplanowanej czynności procesowej przesłuchania świadka mimo obiektywnych możliwości takiego przesłuchania (postanowienie SA w Krakowie z dnia 19 kwietnia 2006 r., II AKz 117/06, KZS 2006, Nr 4, poz. 36). Wymaganie wielokrotności jest żądaniem zbyt daleko idącym. O uporczywości można mówić wtedy, gdy nastąpiła co najmniej dwukrotna odmowa wykonania obowiązku procesowego ciążącego na danej osobie.

Uporczywym uchylaniem się, np. od złożenia zaznania nie jest celowe wprowadzenie przez świadka w błąd organu procesowego co do miejsca pobytu i w ten sposób unikanie stawiennictwa. Nie jest ono też równoznaczne z uporczywym niestawiennictwem na wezwanie organu procesowego. Ustawodawca wyraźnie odróżnia obowiązek stawiennictwa od obowiązku złożenia zeznania i przewiduje różne skutki za ich naruszenie. Nietrafny zatem jest pogląd wyrażony w judykaturze, że:

– Stwierdzenie stanu uporczywego uchylania się przez świadka od złożenia zeznania może być zatem dokonane nie tylko w oparciu o długotrwałe jego niestawiennictwo na kolejne wyznaczane terminy rozpraw, ale także w oparciu o jedno - czy też dwukrotne nieusprawiedliwione niestawiennictwo w sytuacji, gdy poprzedzające to niestawiennictwo zachowanie świadka przemawia za tezą, iż celowo utrudnia on doręczenie mu zawiadomienia o terminie rozprawy (postanowienie SN z dnia 25 listopada 2005 r. - VI KZ 3/05, Biul. Prawa Karnego 2005, Nr 10, poz. 1.2. 12).

– Sąd I instancji miał podstawy do uznania wielokrotnego niestawiennictwa świadka, pomimo nakładania kar pieniężnych i kilkakrotnych prób doprowadzenia go na rozprawę, za uporczywe uchylanie się od złożenia zeznania i zastosowania najsurowszej kary porządkowej - aresztowania (postanowienie SA w Katowicach z dnia 15 maja 2002 r., II AKz 476/02, OSN Prok. i Pr. 2003, nr 1, poz. 24).

Uporczywe uchylanie się od złożenia zeznania może dotyczyć nie tylko całego zeznania, ale i jego części. Nie jest więc uporczywym uchylaniem się od spełnienia obowiązku, wykonanie tego obowiązku w sposób wadliwy.

W postępowaniu przygotowawczym aresztowanie stosuje na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie.