Krywan Tomasz, Wyłączenie stosowania przepisów o preferencjach związanych z korzystaniem z podzielonej płatności w VAT

Wyłączenie stosowania przepisów o preferencjach związanych z korzystaniem z podzielonej płatności w VAT

Procedura pozwala ustalić, czy ma zastosowanie jedno z wyłączeń stosowania przepisów o preferencjach związanych z korzystaniem z mechanizmu podzielonej płatności.

Z dniem 1.07.2018 r. do przepisów o VAT został wprowadzony mechanizm podzielonej płatności. Jego istotą jest rozdzielenie płatności za nabyty towar lub usługę w taki sposób, że część zapłaty odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, pozostała zaś część odpowiadająca kwocie VAT - na specjalne konto dostawcy (tzw. rachunek VAT), którego środkami dostawca może dysponować w bardzo ograniczony sposób (więcej na temat rachunku VAT). Dzięki temu dostawca - zważywszy że nie będzie otrzymywał całej kwoty brutto od nabywcy na swój „zwykły” rachunek bankowy - nie będzie mógł przy przeprowadzaniu transakcji gospodarczych, mających na celu wyłudzanie VAT, szybko „zniknąć”, zatrzymując dla własnych korzyści należny VAT.

Stosowanie wprowadzonego 1.07.2018 r. mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne. Aby przekonać podatników do stosowania tego mechanizmu, ustawodawca określił jednak wiele zachęt.

I tak, m.in., z dodanego art. 108c ust. 1 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.) - dalej u.p.t.u.,wynika, że do wysokości kwoty odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury, zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, w tym również w przypadku gdy kwota ta została zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności przez podatnika innego niż wskazany na fakturze, nie są stosowane przepisy:

1) art. 112b ust. 1 pkt 1, art. 112b ust. 2 pkt 1 i art. 112b ust. 2a u.p.t.u., a więc przepisy dotyczące ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego w związku z wykazaniem przez podatnika niewłaściwych kwot w deklaracji VAT;

2) art. 112c u.p.t.u., a więc przepisy dotyczące ustalania dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości podwyższonej do 100% kwoty podatku z wadliwych faktur.

Z kolei art. 108c ust. 2 u.p.t.u. stanowi, że do zaległości w VAT powstałej za okres rozliczeniowy, za który podatnik w złożonej deklaracji VAT wykaże kwotę podatku naliczonego, której 95% będzie wynikało z otrzymanych przez podatnika faktur zapłaconych z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (przy czym przy wyliczaniu tego udziału uwzględnia się także kwoty podatku z faktur zapłaconych z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności przez podatnika innego niż wskazany na fakturze), nie stosuje się przepisu art. 56b ustawy z 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Wyłącza to naliczanie podwyższonych odsetek za zwłokę od takich zaległości.

Preferencje te jednak nie zawsze mają zastosowanie. Przepisami art. 108c ust. 3 i 4 u.p.t.u. zostały bowiem określone sytuacje wyłączające ich stosowanie.

Jak stanowi art. 108c ust. 3 u.p.t.u., przepisów art. 108c ust. 1 i 2 u.p.t.u. nie stosuje się do podatnika, który wiedział, że faktura zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności:

1) została wystawiona przez podmiot nieistniejący;

2) stwierdza czynności, które nie zostały dokonane;

3) podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością;

4) potwierdza czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 ustawy z 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) - dalej k.c., tj. przepisy przewidujące nieważność czynności prawnych sprzecznych z przepisami k.c. albo mających na celu obejście jego przepisów (chyba że istnieje przepis przewidujący inny skutek niż nieważność), czynności prawne sprzecznych z zasadami współżycia społecznego oraz czynności prawne, do których doszło na podstawie oświadczenia woli złożonego drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Należy zwrócić uwagę na to, że w przytoczonym przepisie jest mowa o wiedzy podatnika. Wyłączenie stosowania preferencji wynikających z przepisów art. 108c ust. 1 i 2 u.p.t.u. nie ma zatem zastosowania, jeżeli podatnik nie wiedział, a jedynie miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że faktura zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności jest jedną z wymienionych powyżej.