Kaczorowska-Kossowska Iwona, Wykonywanie zadań służby medycyny pracy wobec osób pozbawionych wolności

Wykonywanie zadań służby medycyny pracy wobec osób pozbawionych wolności

Służba medycyny pracy realizuje zadania określone w ustawie w odniesieniu do osób świadczących pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych, przebywania w aresztach śledczych lub wykonujących pracę w ramach kary ograniczenia wolności - art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1175) - dalej u.s.m.p.

Osoby odbywające karę pozbawienia wolności w zakładach karnych, wykonujące pracę w ramach kary ograniczenia wolności oraz przebywające w aresztach śledczych, są zatem uprawnione do świadczeń służby medycyny pracy.

Kodeks karny wykonawczy przewiduje zapewnienie skazanemu, w miarę możliwości, świadczenie pracy. Skazanego zatrudnia się wówczas na podstawie skierowania do pracy albo umożliwia się skazanemu wykonywanie pracy zarobkowej w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy o pracę nakładczą lub na innej podstawie prawnej - art. 121 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. z 2021 r. poz. 53). W literaturze przedmiotu zatrudnienie na podstawie skierowania do pracy kwalifikuje się jako zatrudnienie penalno-prawne. Skazany zatrudniony na podstawie skierowania do pracy nie jest pracownikiem w myśl przepisów kodeksu pracy. Może jednak, na zasadach określonych w KW podjąć jednak także pracę w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy o pracę nakładczą lub na innej podstawie prawnej. Opieka zdrowotna służby medycyny pracy nad osobami pozbawionymi wolności różni się więc w zależności od tego, jaka jest podstawa prawna świadczenia przez nich pracy bądź usług. Jeśli osoby te wykonują pracę jako pracownicy lub wykonują pracę nakładczą, mają do nich zastosowanie przepisy określające ogólne zasady objęcia opieką służby medycyny pracy wszystkich pracujących na tej podstawie. W przypadku gdy praca wykonywana jest zaś na podstawie skierowania, zastosowanie mają zasady przedstawione w niniejszej procedurze.

Profilaktyczna opieka zdrowotna sprawowana w odniesieniu do osób świadczących pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych, przebywania w aresztach śledczych lub wykonujących pracę w ramach kary ograniczenia wolności, jeżeli obowiązek objęcia profilaktyką nie spoczywa na pracodawcy, jest finansowana z budżetu państwa z części, której dysponentem jest Minister Sprawiedliwości - (art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1175) - dalej u.s.m.p.

Wobec osób pozbawionych wolności jednostka służby medycyny pracy (jsmp) wykonuje więc świadczenia profilaktyczne w takim samym zakresie, jak wobec pracowników, z tą jednak różnicą, że wynagrodzenie jednostki służby medycyny pracy określone jest w umowie pomiędzy tą jednostką a dyrektorem zakładu karnego lub aresztu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2–4 i 6–8 u.s.m.p. oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie zakresu zadań służby medycyny pracy wobec osób pozbawionych wolności (Dz. U. Nr 168, poz. 1013) - dalej r.z.s.m.p. - wobec osób świadczących pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych, przebywania w aresztach śledczych służba medycyny pracy realizuje zadania w zakresie:

- sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w szczególności przez:

a) wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w Kodeksie pracy,

b) orzecznictwo lekarskie do celów przewidzianych w kodeksie pracy i w przepisach wydanych na jego podstawie,

c) ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki,

d) prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i orzeczniczej w zakresie patologii zawodowej,

e) prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na choroby zawodowe lub inne choroby związane z wykonywaną pracą,

f) wykonywanie szczepień ochronnych, o których mowa w art. 20 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2018 r. poz. 151 i 1669),

g) monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, a zwłaszcza osób wykonujących pracę w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych, młodocianych, niepełnosprawnych oraz kobiet w wieku rozrodczym i ciężarnych,

h) wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą;

– prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, uzasadnionej stwierdzoną patologią zawodową;

– organizowania i udzielania pierwszej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które wystąpiły w miejscu pracy, służby lub pobierania nauki;

– inicjowania działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich realizacji, a w szczególności w zakresie:

a) informowania pracowników o zasadach zmniejszania ryzyka zawodowego,

b) wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka,

c) tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji zawodowej,

d) wdrażania programów promocji zdrowia,

e) organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej;

– prowadzenia analiz stanu zdrowia pracowników, a zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich przyczyn oraz przyczyn wypadków przy pracy;

– gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i stanie zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.