Bochentyn Adam, Wszczęcie postępowania na skutek wniesienia skargi - załatwienie skargi w sprawie indywidualnej

Wszczęcie postępowania na skutek wniesienia skargi - załatwienie skargi w sprawie indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 233 k.p.a., wniesiona przez stronę skarga w sprawie indywidualnej, która nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego, powoduje wszczęcie tego postępowania. Skargę taką organ powinien potraktować jako wniosek o wszczęcie postępowania. Należy podkreślić, że wniosek ten czyni wszczęcie postępowania obligatoryjnym (K. Wojciechowska [w:] M. Wierzbowski, A. Wiktorowska (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011, s. 1047). Jeżeli natomiast skarga dotycząca sprawy indywidualnej nie pochodzi od strony, możliwe będzie jedynie wszczęcie przez organ postępowania administracyjnego z urzędu. Skarga taka może stanowić wówczas dla organu źródło informacji o ziszczeniu się okoliczności umożliwiających wszczęcie postępowania administracyjnego, wskazanych w przepisach prawa materialnego (A. Matan [w:] G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Tom II, Komentarz do art. 104-269, Warszawa 2007, s. 458). Wszczęcie postępowania z urzędu wskutek wniesienia skargi nie jest podstawą do nabycia przez skarżącego przymiotu strony postępowania (por. wyrok NSA z dnia 11 października 2000 r., I SA 1352/99, LEX nr 78927).

Analiza przepisów k.p.a. prowadzi do wniosku, powszechnego zarówno w doktrynie, jaki i orzecznictwie, że konstytuują one zasadę pierwszeństwa postępowania jurysdykcyjnego przed postępowaniem skargowym oraz transformacji skargi w odpowiedni środek postępowania jurysdykcyjnego (por. postanowienie NSA z dnia 14 października 2010 r., II OSK 2019/10, LEX nr 743368). Przede wszystkim podkreślić należy, że wyraźnie wyłączają one możliwość załatwiania pism obywateli w ramach instytucji skarg i wniosków, jeśli dotyczą one spraw indywidualnych i pochodzą od strony (por. postanowienie NSA z dnia 13 lipca 1983 r., II SA 593/83, ONSA 1983, nr 2, poz. 55).

Zgodnie z treścią art. 228 k.p.a., skarga powinna zostać wniesiona do organu właściwego do jej rozpoznania, jednakże wniesienie skargi do organu niewłaściwego nie stanowi podstawy do odmowy jej przyjęcia przez ten organ. Przyjmuje się, że organ ten powinien przyjąć skargę i następnie podjąć działania określone w art. 231 k.p.a.

Skarga powinna zostać wniesiona do organu pisemnie, telegraficznie, za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu (§ 5 r.o.p.s.w.). Z treści skargi powinno wyraźnie wynikać, jaki jest jej przedmiot (§ 8 r.o.p.s.w.). Postępowanie będzie toczyć się w oparciu o przepisy działu VIII k.p.a. (skargi i wnioski), jeżeli przedmiotem wniesionej skargi będzie zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw (art. 227 k.p.a.) lub inna negatywna ocena działalności organu administracji publicznej lub podmiotu, któremu zlecono wykonywanie zadań publicznych (np. organizacji społecznej) oraz ich pracowników i funkcjonariuszy (por. postanowienie NSA z dnia 4 kwietnia 2012 r., I OSK 717/12, LEX nr 1136720). Jeżeli natomiast skarga dotyczy sprawy indywidualnej, wówczas następuje jej transformacja w odpowiedni środek postępowania jurysdykcyjnego. Dalsze postępowanie w sprawie powinno toczyć się w oparciu o przepisy art. 233-236 k.p.a. oraz przepisy k.p.a. regulujące postępowanie w sprawie indywidualnej.

W doktrynie podkreśla się, że organ ma obowiązek przyjęcia skargi niezależnie od tego, czy jest on właściwy do jej rozpatrzenia (W. Chróścielewski, J.P. Tarno, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2011, s. 277). Przepisy k.p.a. nakładają również na organy administracji publicznej oraz organy organizacji społecznych dodatkowe obowiązki, mające na celu ułatwienie obywatelom składania skarg (wniosków). Zgodnie z treścią art. 253 k.p.a., organy mają obowiązek przyjmowania skarg (wniosków) w wyznaczonych przez siebie dniach i godzinach, dostosowanych do potrzeb ludności. Ponadto każdą skargę (oraz związane z nią pisma i inne dokumenty) należy zarejestrować oraz przechowywać w sposób ułatwiający kontrolę przebiegu i terminów jej załatwiania (art. 254 k.p.a.). Jeżeli natomiast nastąpiła transformacja skargi w odpowiedni środek postępowania jurysdykcyjnego, wówczas skarga powinna zostać włączona do akt sprawy indywidualnej.