Sondej Marek Zbigniew, Wniosek o zwolnienie od ponoszenia kosztów wynagrodzenia notariusza

Wniosek o zwolnienie od ponoszenia kosztów wynagrodzenia notariusza

Notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności (art. 5 ustawy z 14.02.1991 r. – Prawo o notariacie (Dz.U. z 2024 r. poz. 1001), dalej jako pr. not.). Maksymalne stawki taksy notarialnej za czynności notarialne zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28.06.2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 1473 ze zm.).

Jeżeli strona czynności notarialnej nie jest w stanie – bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny – ponieść żądanego przez notariusza wynagrodzenia, może wystąpić z wnioskiem do sądu o zwolnienie w całości lub w części od ponoszenia tego wynagrodzenia. W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych, wnioskodawca musi wykazać, iż nie ma dostatecznych środków na ponoszenie wynagrodzenia żądanego przez notariusza (art. 6 pr. not.). Wniosek o zwolnienie od ponoszenia taksy notarialnej musi być złożony przed dokonaniem czynności notarialnej. Dlatego strona, która zamierza dokonać określonej czynności notarialnej, w drodze uprzednich negocjacji z kilkoma co najmniej notariuszami, powinna upewnić się, czy jest w stanie ponieść koszty notarialne. Tym bardziej, że nie jest wykluczona możliwość dokonania przez notariusza czynności nieodpłatnie. W trakcie negocjacji strona powinna zakomunikować wybranemu notariuszowi, że sytuacja majątkowa nie pozwala jej ponieść kosztów taksy notarialnej. Notariusz powinien wówczas pouczyć ją o możliwości uzyskania zwolnienia, w tym o sposobie i trybie złożenia wniosku (art. 80 § 2 i 3 pr. not.). Wskazane jest by zaznaczył, iż zwolnienie od wynagrodzenia notariusza nie rozciąga się na zwolnienie od kosztów sądowych (tj. ponoszenia opłaty sądowej od wniosku o wpis w księdze wieczystej) oraz zapłaty należnych podatków. Aby uzyskać takie zwolnienie, strona powinna złożyć osobny wniosek w sądzie rejonowym. Oba postępowania mogą toczyć się jednocześnie.

Wniosek o zwolnienie od ponoszenia kosztów wynagrodzenia notariusza należy złożyć na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy (art. 105 ust. 1 u.k.s.c.). Wniosek musi odpowiadać wymogom stawianym pismu procesowemu (art. 126 i art. 187 k.p.c.). Do wniosku należy dołączyć oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie (art. 102 ust. 2 u.k.s.c.). Przydatne mogą okazać się, szczególnie w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych, również inne dowody wykazujące aktualną sytuację finansową wnioskodawcy (np. wyciągi z rachunków, bilanse czy księgi rachunkowe). We wniosku należy wykazać, że wnioskodawca przeprowadził negocjacje z kilkoma co najmniej notariuszami (co jest ważne z punktu widzenia spełnienia przesłanki z art. 6 pr. not.).

Wniosek o zwolnienie od ponoszenia taksy notarialnej należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, a sąd przesyła niezwłocznie ten wniosek właściwemu sądowi (art. 105 ust. 2 u.k.s.c.). Jeżeli o zwolnienie ubiega się osoba prawna lub jednostka organizacyjna, która nie posiada osobowości prawnej, sądem właściwym będzie sąd rejonowy właściwy ze względu na jej siedzibę.

Wnioskodawca będący osobą fizyczną do wniosku powinien dołączyć oświadczenie strony o stanie rodzinnym i majątkowym sporządzone według ustalonego wzoru (art. 102 ust. 2 u.k.s.c.). Jego brak stanowi brak formalny, który sąd usuwa z urzędu. Jeżeli brak nie zostanie usunięty w terminie tygodniowym, sąd zarządzi zwrot wniosku (art. 130 § 1 i § 2 k.p.c.).

Wniosek może być cofnięty, dopóki nie zostanie rozpoznany przez sąd. Cofnięcie nie podlega ocenie ze strony sądu, np. czy nie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo czy nie zmierza do obejścia prawa. W wypadku cofnięcia wniosku, sąd powinien wydać postanowienie o umorzeniu postępowania. Na postanowienie sądu nie przysługuje zażalenie, gdyż nie jest to orzeczenie kończące postępowanie w sprawie.