Bełczącki Robert Marek, Uznanie orzeczenia sądu państwa obcego na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 bez przeprowadzania odrębnego postępowania

Uznanie orzeczenia sądu państwa obcego na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 bez przeprowadzania odrębnego postępowania

W myśl art. 23 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009, jeśli wynik sprawy przed sądem państwa członkowskiego Unii Europejskiej zależy od ustalenia, czy orzeczenie pochodzące z innego państwa członkowskiego podlega uznaniu, sąd ten uprawniony jest do rozstrzygnięcia w przedmiocie uznania jako kwestii wstępnej. W takim przypadku obok przesłanek uznania od razu uwzględnia się również przeszkody do uznania określone w art. 24 rozporządzenia (tak na gruncie rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 33, note 34, 35), inaczej niż ma to miejsce w odrębnym postępowaniu w przedmiocie uznania, gdzie przeszkody do uznania badane są dopiero przez sąd drugiej instancji. Skutki uznania incydentalnego ograniczają się jedynie do danego postępowania. Nie oznacza to jednak, że rozstrzygnięcie sądu nie musi być brane pod uwagę w późniejszych postępowaniach, w których kwestia uznania podlegać będzie ponownie ocenie na podstawie art. 23 ust. 3 albo art. 23 ust. 2 rozporządzenia (por. Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 33, note 36).

Przesłanki uznania zagranicznego orzeczenia oraz przeszkody do jego uznania uwzględniane są przez sąd z urzędu, niezależnie od wniosków i zarzutów stron. Ustalenie w przedmiocie uznania orzeczenia nie może być przyjęte jako bezsporne pomiędzy stronami.

Jeśli ustalenie w przedmiocie uznania orzeczenia stanowić ma jedynie przesłankę rozstrzygnięcia w innym postępowaniu, właściwość sądu przewidziana w art. 27 ust. 2 rozporządzenia jest bez znaczenia.

Pojęcie orzeczenia zdefiniowane zostało w art. 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia.

Uznaniu podlegają nie tylko orzeczenia uwzględniające, ale także oddalające żądanie. Uznanie dotyczyć może również orzeczenia odmawiającego rozpoznania sprawy ze względu na brak jurysdykcji sądu. Wątpliwości budzi natomiast możliwość uznania orzeczenia odmawiającego rozpoznania sprawy ze względu na innego rodzaju przeszkody formalne (tak na gruncie rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 32, note 32).

Orzeczenie, które podlegać ma uznaniu, nie musi być prawomocne ani ostateczne.

Uznaniu nie podlegają natomiast orzeczenia rozstrzygające jedynie kwestie procesowe, których znaczenie nie wykracza poza dane postępowanie (por. J. Maliszewska-Nienartowicz, Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, t. I, wyd. 2, s. 416; Magnus / Mankowski / Patrick Wautelet, Brussels I Regulation, 2nd ed. 2012, art. 32, note 29, 30).

Uznaniu na podstawie przepisów rozporządzenia nie podlegają orzeczenia sądowe, na mocy których zarządzone zostają środki tymczasowe lub zabezpieczające, wydane bez wezwania strony przeciwnej i wykonywane bez uprzedniego doręczenia tej stronie (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 maja 1980 r., 125/79, ECR 1980/4-/1553, LEX nr 132870 oraz K. Weitz, Autonomiczna wykładnia europejskiego prawa procesowego cywilnego - wprowadzenie i wyrok ETS z 21.05.1980 r. w sprawie 125/79 Bernard Denilauler przeciwko SNC Couchet Frères, EPS 2009/3/55-58, LEX nr 97192).

Uznaniu nie podlegają orzeczenia w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności.

Ugody sądowe oraz dokumenty urzędowe mogą podlegać uznaniu na podstawie przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 (art. 48 rozporządzenia).

Pojęcia ugody sądowej i dokumentu urzędowego zdefiniowane zostały w art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia.

Według art. 40 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 strona, która powołuje się na orzeczenie podlegające uznaniu, przedstawia jego odpis spełniający wymagania niezbędne do ustalenia jego autentyczności (według prawa państwa pochodzenia orzeczenia). W myśl art. 40 ust. 2 i 3 w razie potrzeby sąd może zażądać od takiej strony wyciągu z orzeczenia wydanego przez sąd państwa pochodzenia na formularzu, którego wzór znajduje się w załączniku II, oraz transliteracji lub tłumaczenie treści formularza na język polski.

Jeśli chodzi o tłumaczenie odpisu orzeczenia, to zgodnie z art. 28 ust. 2 rozporządzenia można wezwać do jego złożenia tylko w przypadku wniesienia środka zaskarżenia przewidzianego w art. 32 lub 33 rozporządzenia. Reguła ta nie znajduje jednak zastosowania przy uznaniu incydentalnym, gdzie obok przesłanek uznania od razu uwzględnia się również przeszkody do uznania określone w art. 24 rozporządzenia.

W myśl art. 65 rozporządzenia wymienione dokumenty, nie wymagają legalizacji ani innych podobnych formalności, w tym apostille przewidzianej w Konwencji znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzonej w Hadze dnia 5 października 1961 r., Dz. U. z 2005 r. Nr 112, poz. 938.

Przedłożenie wymienionych dokumentów stanowi merytoryczną przesłankę uznania orzeczenia (por. art. 30 w zw. z art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 4/2009), stąd brak tych dokumentów ostatecznie prowadzić będzie do odmowy uznania orzeczenia.