Bełczącki Robert Marek, Uchylenie przez sąd drugiej instancji orzeczenia zaskarżonego zażaleniem do Sądu Najwyższego

Uchylenie przez sąd drugiej instancji orzeczenia zaskarżonego zażaleniem do Sądu Najwyższego

Odpowiednie - w myśl art. 394¹ § 3 k.p.c. - zastosowanie art. 395 § 2 k.p.c. w postępowaniu na skutek zażalenia do Sądu Najwyższego prowadzi do wniosku, że również takie zażalenie ma charakter względnie dewolutywny, co oznacza, że jego rozpoznanie co do zasady objęte jest kognicją Sądu Najwyższego, za wyjątkiem przypadków, gdy zarzuca ono nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, kiedy to sąd, który wydał orzeczenie zaskarżone zażaleniem do Sądu Najwyższego, może je uchylić i w miarę potrzeby rozpoznać sprawę na nowo.

Po przyjęciu w ramach postępowania międzyinstancyjnego przed sądem drugiej instancji dopuszczalności wniesionego zażalenia do Sądu Najwyższego kieruje się je do merytorycznego rozpoznania.

W myśl art. 395 § 2 w zw. z art. 394¹ § 3 k.p.c. zażalenie kieruje się do rozpoznania przez Sąd Najwyższy dopiero wtedy, gdy brak jest podstaw do przyjęcia, że doszło do nieważności postępowania, którą zarzuca się w zażaleniu, lub gdy zażalenie nie jest oczywiście uzasadnione. Z użytego w art. 395 § 2 k.p.c. sformułowania „może” wywodzi się istniejącą po stronie sądu, który wydał orzeczenie zaskarżone zażaleniem, powinność skorzystania z kompetencji przyznanej w tym przepisie. Chociaż użyto w nim sformułowania „jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania”, nie powinno budzić wątpliwości, że przepis ten znajduje zastosowanie jedynie wtedy, gdy zarzut taki jest trafny. W rachubę wchodzić może jednak nie tylko uwzględnienie tej przyczyny nieważności postępowania, która podniesiona została w zażaleniu, ale także innej, o której w zażaleniu nie wspomina się (por. T. Wiśniewski (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), komentarz do art. 395).

W przypadku zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi kasacyjnej albo skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia chodzi o nieważność postępowania zaistniałą przed sądem drugiej instancji na etapie od chwili wniesienia skargi, a w przypadku zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, o którym mowa w art. 394¹ § 2 k.p.c., albo na wyrok sądu drugiej instancji uchylający wyrok sądu pierwszej instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania - o nieważność postępowania zaistniałą przed sądem drugiej instancji w toku postępowania apelacyjnego.