Kidyba Andrzej, Transgraniczne przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę zagraniczną – cz. 1A faza menedżerska

Transgraniczne przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę zagraniczną – cz. 1A faza menedżerska

Celem pierwszej części fazy menedżerskiej w procesie transgranicznego przekształcenia spółki komandytowo-akcyjnej, dalej – SKA, w spółkę zagraniczną jest omówienie planu przekształcenia. Uwzględniono także elementy, które składają się na plan przekształcenia, jak również zwrócono uwagę na załączniki, które powinny zostać obowiązkowo przygotowane do planu przekształcenia.

Istotą transgranicznego przekształcenia jest możliwość przeniesienia siedziby polskiej spółki do innego kraju Unii Europejskiej z jednoczesną zmianą jej formy prawnej (tj. na inny typ) dopuszczoną przez obcego prawodawcę w porządku prawnym jej nowej siedziby (tj. nowej siedziby spółki), bez obowiązku przeprowadzania postępowania likwidacyjnego polskiej spółki (tj. spółki przekształcanej). Nowe formy prawne zostały wymienione w załączniku do II do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z 14.06.2017 r. w sprawie niektórych aspektów prawa spółek (Dz.Urz. UE L 169, s. 46, ze zm.). Co więcej, transgranicznie przekształcona polska spółka będzie mogła w zasadzie zachować dotychczasowe prawa i obowiązki, w innym państwie Unii Europejskiej i w innej (zagranicznej) formie prawnej.

Wdrożone do polskiego systemu prawnego regulacje dotyczące transgranicznego przekształcenia spółek kapitałowych i spółki komandytowo-akcyjnej stanowią realizację kolejnego etapu implementacji, tzw. pakietu prawa spółek, tj. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1151 z 20.06.2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek (Dz.Urz. UE L 186, s. 80), normującej stosowanie narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek handlowych oraz dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z 27.11.2019 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek (Dz.Urz. UE L 321, s. 1, ze zm.).

Nadrzędnym celem norm europejskich jest scalenie jednolitego rynku unijnego.

Ustawa z 16.08.2023 r. wprowadziła zmiany do Kodeksu spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1705; dalej: nowelizacja k.s.h.), które weszły w życie 15.09.2023 r. Od tego dnia w polskim systemie prawa handlowego obowiązuje nowa konstrukcja prawna, w postaci transgranicznego przekształcenia. Warto zauważyć, że wprowadzona nowelizacja k.s.h. istotnie wpłynie na procesy przekształceniowe zarówno w Polsce, jak i za granicą.

Przekształcenie SKA w spółkę zagraniczną zostało uregulowane w Kodeksie spółek handlowych poprzez dodanie nowego rozdziału 4¹ „Transgraniczne przekształcenie spółek kapitałowych i spółki komandytowo-akcyjnej” oddział 2 „Transgraniczne przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej” (art. 580¹⁸–580¹⁹ k.s.h.) w dziale III „Przekształcenia spółek”, tytule IV „Łączenie, podział i przekształcanie spółek”. Zgodnie z art. 580 ¹⁸ k.s.h. do transgranicznego przekształcenia spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy oddziału 1 oraz art. 574 k.s.h. (odpowiedzialność SKA za zobowiązania). Z kolei oddział 1 nosi tytuł – „Transgraniczne przekształcenie spółek kapitałowych”. W praktyce gospodarczej oznacza to, że w pierwszej kolejności do transgranicznego przekształcenia SKA w spółkę zagraniczną znajdą zastosowanie przepisy szczególnie wprowadzone dla tego procesu, tj. art. 580¹⁸–580¹⁹ k.s.h., a odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy oddziału 1 „Transgraniczne przekształcenie spółek kapitałowych” (art. 580¹–580¹⁷ k.s.h.). Tymczasem przepis art. 580¹ k.s.h. stanowi, że do transgranicznego przekształcenia spółek kapitałowych stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 4, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. Tym samym, odpowiednio będzie należało również stosować przepisy rozdziału 4 „Przekształcenie spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową” (art. 577–580 k.s.h.), jak również rozdziału 1 „Przepisy ogólne” (por. art. 577 k.s.h.).

Zgodnie z art. 580⁴ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h. do transgranicznego przekształcenia spółki wymaga się sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z załącznikami (tzw. faza menedżerska, por. art. 580⁴ k.s.h.). Wspólnicy, wierzyciele i przedstawiciele pracowników spółki, a w braku takich przedstawicieli – pracownicy, mogą złożyć spółce uwagi dotyczące planu transgranicznego przekształcenia (por. art. 580⁴ § 2 k.s.h.).

Kolejną czynnością w procesie przekształcenia jest sprawozdanie wspólników prowadzących sprawy spółki przekształcanej (komplementariuszy, por. art. 140 k.s.h.), tj. dla wspólników i pracowników wyjaśniające podstawy prawne i uzasadniające ekonomiczne aspekty przekształcenia transgranicznego, jak również wyjaśniające skutki tego przekształcenia dla pracowników oraz dla przyszłej działalności spółki. Może być to jedno sprawozdanie lub dwa oddzielne, dla akcjonariuszy oraz dla pracowników (por. art. 580⁵ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.). Przedstawiciele pracowników mogą złożyć opinię do sprawozdania komplementariuszy wyjaśniającego podstawy prawne i uzasadniającego ekonomiczne aspekty transgranicznego przekształcenia (por. art. 580⁵ § 6 i 7 k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Także plan transgranicznego przekształcenia należy poddać badaniu przez biegłego w aspekcie jego poprawności i rzetelności (por. art. 580⁶ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.). W tym przypadku pomocniczo należy stosować przepisy art. 559 k.s.h.

Następną czynnością w procesie transgranicznego przekształcenia jest obowiązek zawiadomienia akcjonariuszy o planowanym zamiarze przekształcenia spółki przez komplementariuszy (por. art. 580⁸ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h., art. 140 k.s.h.)

Po tym etapie spółka przekształcana składa do sądu rejestrowego dokumenty wymagane przez przepisy prawne do transgranicznego przekształcenia (por. art. 580⁷ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.). Akcjonariusze, inni wspólnicy i pracownicy mają ustawowe prawo do przeglądania tych dokumentów (por. art. 580⁹ k.s.h.). Po uzyskaniu pełnych informacji podejmowana jest uchwała o przekształceniu (por. art. 580¹⁰ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Wprowadzona instytucja prawna odkupu zapewnia szczególną ochronę dla akcjonariuszy i wspólników (por. art. 580¹¹ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Jednocześnie należy powołać członków organów spółki przekształconej (por. art. 556 pkt 3 k.s.h.).

Z reguły komplementariusze spółki przekształcanej składają do sądu rejestrowego wniosek o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim transgranicznego przekształcenia (por. art. 580¹³ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h., art. 137 k.s.h.).

Złożony proces transgranicznego przekształcenia spółki zamyka obowiązek zgłoszenia spółki przekształconej do sądu rejestrowego przez jej zarząd (por. art. 580¹⁴ k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.).

Ustawodawca zapewnia również w procesie transgranicznego przekształcenia ochronę wierzycieli wskazaną w art. 580¹² k.s.h. w zw. z art. 580¹⁸ k.s.h.

Należy zauważyć, że do transgranicznego przekształcenia spółek będą miały zastosowanie narzędzia prawne obowiązujące w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, których nadrzędnym celem jest przeciwdziałanie procederowi, tzw. kradzieży spółek. Jest to czynność polegająca na zmianie wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym na podstawie sfałszowanych dokumentów składanych przez podmioty nieuprawnione. W rezultacie podstępem są wprowadzane wpisy w rubrykach KRS dotyczące zmiany sposobu reprezentacji podmiotu. Tym samym, oszuści przejmują reprezentację podmiotu-spółki bez jakiejkolwiek wiedzy i decyzji wspólników lub członków zarządu. Funkcjonująca konstrukcja prawna ma zwiększyć bezpieczeństwo obrotu prawno-gospodarczego.

Instrumentem do osiągnięcia tego celu jest newsletter KRS rozsyłany e-mailem automatycznie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Ma on sygnalizować takie zdarzenia prawne jak: dokonanie wpisu w KRS czy też zarejestrowanie sprawy dotyczącej określonego podmiotu (por. art. 10a u.k.r.s.). Za pośrednictwem newslettera KRS przesyłane będą jedynie podstawowe informacje, dostępne publicznie w aktach rejestrowych i w KRS.

Informacje przesyłane będą każdemu, kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wskaże numer KRS podmiotu, którego informacje te mają dotyczyć. W celu otrzymywania informacji należy wskazać za pośrednictwem systemu teleinformatycznego numer KRS podmiotu, którego mają dotyczyć przesyłane informacje. To z kolei, łączy się ze skorzystaniem z konta, o którym stanowi art. 53d ustawy z 27.07.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217 ze zm., dalej – p.u.s.p.). Informacje przesyłane będą przez okres wskazany, nie dłużej niż przez rok, albo do chwili rezygnacji z otrzymywania tych informacji. Dopuszczalne będzie przedłużanie tego okresu, każdorazowo na czas nie dłuższy niż rok (por. art. 10a u.k.r.s.)

Każdy będzie mógł otrzymywać jednocześnie informacje dotyczące nie więcej niż pięćdziesięciu podmiotów. W takiej sytuacji przedsiębiorca w natychmiastowy sposób uzyska dostęp do informacji w zakresie zmian rejestrowych dokonywanych w spółce. W wypadku próby dokonania „kradzieży spółki” newsletter KRS umożliwi przedsiębiorcy-spółce szybką reakcję i udaremnienie oszustwa z pomocą organów ścigania. Dzięki temu, w przypadku posłużenia się sfałszowanymi dokumentami, osoby uprawnione będą mogły wziąć udział w toczącym się postępowaniu, zaskarżyć orzeczenie o wpisie, a także powiadomić organy ścigania o usiłowaniu tzw. kradzieży spółki.

Instytucja newslettera KRS stanowi wygodny mechanizm zapobiegania przestępstwom gospodarczym. Należy zaznaczyć, że nowe przepisy prawne nie zwalniają uczestników obrotu gospodarczego z obowiązku zapoznawania się z treścią Krajowego Rejestru Sądowego oraz aktami rejestrowymi.

Należy podkreślić, że obowiązująca nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wymusiła także zmiany w innych ustawach, w tym w szczególności w ustawie z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r. poz. 2651; zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1705) oraz w ustawie z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1787), jak również w ustawie z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1787, dalej – ustawa o CIT), a także w ustawie z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2023 r. poz. 685; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1705).

Z dniem wejścia w życie zmian w Kodeksie spółek handlowych (tj. z dniem 15.09.2023 r.) zaczęła również obowiązywać ustawa z 26.05.2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (Dz.U. poz. 1784). Celem nadrzędnym tej ustawy jest zapewnienie przez ustawodawcę pracownikom ochrony prawnej za pośrednictwem takich instytucji prawnych, które mają bezpośredni wpływ na proces przekształcenia i gwarantują ochronę interesów pracowników w prowadzonych transformacjach w spółkach handlowych.

Przed nowelizacją przepisów Kodeksu spółek handlowych (tj. przed wprowadzeniem transgranicznego przekształcenia), w przypadku gdy polska spółka podjęła decyzję o przeniesieniu swojej siedziby za granicę, to łączyło się to w praktyce gospodarczej z utworzeniem nowej spółki za granicą i przeniesienia tam swojej działalności w trybie wniesienia przedsiębiorstwa. Równocześnie w polskiej spółce obligatoryjne było przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego. Oznaczało to mnożenie podmiotów prawnych i prowadzenie skomplikowanych oraz złożonych procedur prawnych przy uczestnictwie wyspecjalizowanych doradców prawnych, podatkowych, audytowych oraz biegłych rewidentów, co łączyło się z wydatkami za ich obsługę i udział, jak również z obligatoryjnymi daninami podatkowymi.

Plan przekształcenia jest jednym z dokumentów koniecznych do przeprowadzenia procesu przekształcenia (por. art. 556 pkt 1 k.s.h.).

Wyróżnia się plan przekształcenia w ujęciu wąskim (por. art. 558 § 1 k.s.h.), jak również plan przekształcenia w ujęciu szerokim. W tym drugim wypadku obejmuje on dodatkowe dokumenty w postaci załączników. Jak stanowi art. 558 § 2 k.s.h. należą do nich przede wszystkim: projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki (por. art. 558 § 2 pkt 1 k.s.h.) oraz projekt umowy albo statutu spółki przekształconej (por. art. 558 § 2 pkt 2 k.s.h.). Dodatkowo do planu przekształcenia należy dołączyć sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie akcjonariuszom i wspólnikom planu przekształcenia, przy zastosowaniu takich samych metod i w takim samym układzie, jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe (por. art. 558 § 2 pkt 4 k.s.h.).

Treść planu przekształcenia w wąskim rozumieniu zgodnie z art. 558 § 1 pkt 1 k.s.h. powinna zawierać co najmniej: ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie akcjonariuszom planu przekształcenia.

Przez plan przekształcenia należy rozumieć założenia przebiegu przekształcenia, które z reguły zawierają porozumienia na płaszczyźnie określonych stanów faktycznych odnoszących się do spółki przekształcanej. Obejmuje on także uzgodniony model ustroju spółki przekształconej.