Kidyba Andrzej, Transgraniczne przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę zagraniczną – cz. 1B faza menedżerska

Transgraniczne przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę zagraniczną – cz. 1B faza menedżerska

Celem procedury jest omówienie następujących czynności w ramach fazy menedżerskiej w procesie transgranicznego przekształcenia spółki akcyjnej w spółkę zagraniczną, tj. sprawozdania zarządu uzasadniającego transgraniczne przekształcenie dla akcjonariuszy i pracowników. Jednocześnie uwzględniono wprowadzoną przez prawodawcę pisemną opinię złożoną przez pracowników – do sprawozdania zarządu. Dodatkowo, transgraniczny plan przekształcenia i jego załączniki muszą zostać poddane kontroli i badaniu przez biegłego rewidenta w aspekcie jego poprawności i rzetelności.

Innym obowiązkiem zarządu spółki przekształcanej jest opracowanie sprawozdania, które uzasadni transgraniczne przekształcenie (por. art. 580⁵ k.s.h.). Pracownicy mogą złożyć w formie pisemnej opinie i uwagi do sprawozdania zarządu (por. art. 580⁵ § 6 k.s.h.). Co więcej, zarząd tą opinię i uwagi dołącza do sporządzonego sprawozdania. Także zarząd spółki przekształcanej przekazuje informacje o opinii pracowników akcjonariuszom, jeśli otrzyma ją w odpowiednim czasie.

W złożonym procesie przekształcenia spółki akcyjnej w spółkę zagraniczną kolejną czynnością przygotowawczą jest złożenie wniosku o wyznaczenie biegłego rewidenta. To spółka przekształcana składa do sądu rejestrowego właściwego według jej siedziby wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta. Celem tej czynności jest poddanie planu przekształcenia badaniu przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności. Przyjmuje się, że wraz z tym wnioskiem należy złożyć sądowi plan przekształcenia. Pomimo że przepisy nie przewidują tego obowiązku, to z pewnością przyspiesza to wydanie opinii (por. art. 559 k.s.h. i art. 580⁶ k.s.h.), szerzej por. A. Kidyba, Komentarz do art. 559 k.s.h., LEX 2023.

Wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta podlega opłacie sądowej w kwocie 300 zł (por. art. 59 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Istotą transgranicznego przekształcenia jest możliwość przeniesienia siedziby polskiej spółki do innego kraju Unii Europejskiej z jednoczesną zmianą jej formy prawnej (tj. na inny typ) dopuszczoną przez obcego prawodawcę w porządku prawnym jej nowej siedziby (tj. nowej siedziby spółki), bez obowiązku przeprowadzania postępowania likwidacyjnego polskiej spółki (tj. spółki przekształcanej). Nowe formy prawne zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z 14.06.2017 r. w sprawie niektórych aspektów prawa spółek (Dz.Urz. UE L 169, s. 46, ze zm.). Co więcej, transgranicznie przekształcona polska spółka będzie mogła w zasadzie zachować dotychczasowe prawa i obowiązki, w innym państwie Unii Europejskiej i w innej (zagranicznej) formie prawnej.

Procedura transgranicznego przekształcenia spółek kapitałowych stanowi realizację kolejnego etapu implementacji, tzw. pakietu prawa spółek, tj. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1151 z 20.06.2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek (Dz.Urz. UE L 186, s. 80), normującej stosowanie narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek handlowych oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z 27.11.2019 r. zmieniającą dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek (Dz.Urz. UE L 321, s. 1, ze zm.), która dotyczy transgranicznego przekształcenia spółek. Nadrzędnym celem norm europejskich jest scalenie jednolitego rynku unijnego.

Należy podkreślić, że obowiązująca nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wymusiła także zmiany w innych ustawach, w tym w szczególności w ustawie z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r. poz. 2651; zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1705) oraz w ustawie z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1787), jak również w ustawie z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1787, dalej – ustawa o CIT), a także w ustawie z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2023 r. poz. 685; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1705).

Z dniem wejścia w życie zmian w Kodeksie spółek handlowych (tj. z dniem 15.09.2023 r.) zaczęła również obowiązywać ustawa z 26.05.2023 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (Dz.U. poz. 1784). Celem nadrzędnym tej ustawy jest zapewnienie przez ustawodawcę pracownikom ochrony prawnej za pośrednictwem takich instytucji prawnych, które mają bezpośredni wpływ na proces przekształcenia i gwarantują ochronę interesów pracowników w prowadzonych transformacjach w spółkach handlowych.

Przed nowelizacją przepisów Kodeksu spółek handlowych (tj. przed wprowadzeniem transgranicznego przekształcenia), w przypadku gdy polska spółka podjęła decyzję o przeniesieniu swojej siedziby za granicę, to łączyło się to w praktyce gospodarczej z utworzeniem nowej spółki za granicą i przeniesienia tam swojej działalności w trybie wniesienia przedsiębiorstwa. Równocześnie w polskiej spółce obligatoryjnie było przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego. Oznaczało to mnożenie podmiotów prawnych i prowadzenie skomplikowanych oraz złożonych procedur prawnych przy uczestnictwie wyspecjalizowanych doradców prawnych, podatkowych, audytowych oraz biegłych rewidentów, co łączyło się z wydatkami za ich obsługę i udział, jak również z obligatoryjnymi daninami podatkowymi.

Kolejną czynnością w ramach fazy menedżerskiej obejmującą czynności przygotowawcze przy transgranicznym przekształceniu spółki akcyjnej w spółkę zagraniczną jest sprawozdanie zarządu uzasadniające transgraniczne przekształcenie (por. art. 580⁵ k.s.h.).

Obowiązkiem zarządu spółki przekształcanej jest sporządzenie sprawozdania dla wspólników i pracowników. Istotą i celem tego sprawozdania jest wskazanie podstaw prawnych i uzasadnienia ekonomicznego transgranicznego przekształcenia. Także w sprawozdaniu zarząd ma omówić i wyjaśnić skutki prawne tego przekształcenia w odniesieniu do pracowników i przyszłej działalności spółki (por. art. 580⁵ § 1 k.s.h.).

Zarząd może sporządzić dwa oddzielne sprawozdania, jedno dla wspólników, a drugie dla pracowników. Możliwe jest również, aby zostało opracowane jedno sprawozdanie, które będzie zawierało część przeznaczoną dla wspólników oraz część przeznaczoną dla pracowników (por. art. 580⁵ § 2 k.s.h.).

Sprawozdanie zarządu spółki przekształcanej w części przeznaczonej dla wspólników powinno obejmować w szczególności cenę odkupu, o której mowa w art. 580¹¹ § 3 k.s.h. oraz metodę albo metody użyte do określenia tej ceny. Także musi określać skutki prawne transgranicznego przekształcenia dla wspólników, jak również wskazać, jakie uprawnienia i środki prawne przysługują wspólnikom zgodnie z art. 580¹¹ k.s.h. (por. art. 580⁵ § 3 k.s.h.). Należy zaznaczyć, że sprawozdanie w części przeznaczonej dla wspólników nie jest wymagane ani w przypadku spółki jednoosobowej, ani w przypadku, gdy wszyscy wspólnicy spółki wyrazili zgodę na odstąpienie od wymogu sporządzenia tego sprawozdania (por. art. 580⁵ § 4 k.s.h.).

Tymczasem sprawozdanie zarządu w części przeznaczonej dla pracowników powinno uwzględniać w szczególności skutki prawne transgranicznego przekształcenia dla stosunków pracy, a także środki stosowane w celu ochrony tych stosunków, jeżeli są one wymagane. Również powinno wskazywać istotne zmiany w obowiązujących warunkach zatrudnienia oraz w odniesieniu do miejsca prowadzenia działalności przez spółkę. Dodatkowo istotne jest zaznaczenie, w jakim zakresie informacje i dane wymienione powyżej odnoszą się do spółek zależnych (por. art. 580⁵ § 5 k.s.h.).

Sprawozdanie w części przeznaczonej dla pracowników nie jest wymagane w przypadku, gdy spółka przekształcana i jej spółki zależne nie zatrudniają pracowników innych niż pracownicy wchodzący w skład zarządu spółki przekształcanej (por. art. 580⁵ § 7 k.s.h.).