Paprzycki Lech Krzysztof, Stawiennictwo stron na rozprawie głównej w postępowaniu uproszczonym i wyrok zaoczny

Stawiennictwo stron na rozprawie głównej w postępowaniu uproszczonym i wyrok zaoczny

Po skierowaniu sprawy na rozprawę i wykonaniu czynności przygotowujących, określonych w rozdziale 41 k.p.k., następuje rozprawa główna.

Rozprawa główna stanowi pewne continuum. Może się na nią składać jeden (co jest opcją preferowaną przez ustawę stosownie do dyspozycji art. 366 § 2 k.p.k.) albo więcej terminów.

Rozprawa główna ma formę ustną i jest kierowana przez przewodniczącego składu orzekającego, który czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem. W jej toku powinny zostać wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy, a w miarę możności także okoliczności sprzyjające popełnieniu przestępstwa. Przewodniczący wydaje w tym celu wszelkie zarządzenia niezbędne do utrzymania na sali sądowej spokoju i porządku. Co do zasady od zarządzeń przewodniczącego wydanych na rozprawie głównej przysługuje odwołanie do składu orzekającego, chyba że sąd orzeka jednoosobowo. Z uwagi jednak na to, iż sprawy w trybie uproszczonym sąd rozpoznaje jednoosobowo, sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego; z tego względu odwołanie do składu orzekającego od zarządzeń przewodniczącego nie przysługuje (art. 373 k.p.k.).

Realizacja uprawnień stron postępowania na odbywającej się ustnie rozprawie jest możliwa m.in. poprzez zobowiązanie przewodniczącego składu orzekającego do umożliwienia stronom wypowiedzenia się co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu. Jeżeli przy tym w jakiejkolwiek kwestii jedna ze stron zabiera głos, prawo głosu przysługuje również wszystkim innym stronom. Obrońcy oskarżonego i oskarżonemu przysługuje głos ostatni.

Ponadto w toku rozpraw strony mogą zgłaszać wnioski dowodowe, a także brać aktywny udział w ich przeprowadzaniu, w tym - między innymi - zadawać pytania osobom przesłuchiwanym.

Dalsze kroki procedury obejmują czynności podejmowane w toku rozprawy głównej.

Rozpoczęcie rozprawy głównej obejmuje czynności procesowe od wywołania sprawy (art. 381 k.p.k.) do odczytania aktu oskarżenia (art. 385 k.p.k.), tj. do rozpoczęcia przewodu sądowego (zob. L.K. Paprzycki (w:) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, J. Grajewski (red.), LEX/el., komentarz do art. 381, 382, teza 1).

Z chwilą rozpoczęcia przewodu sądowego ustaje możliwość skorzystania z pewnych uprawnień (m.in. wytoczenia powództwa cywilnego, zgłoszenia się oskarżyciela posiłkowego lub przedstawiciela społecznego).

Rozprawę główną rozpoczyna wywołanie sprawy.

Czynność ta zostaje zrealizowana w dwóch formach, przy czym elementem dla nich wspólnym jest to, że wywołanie sprawy zawiera adresowaną do zainteresowanych osób informację, że na rozprawie zostanie rozpoznana określona sprawa (wykazana na tzw. wokandzie, tj. liście spraw podlegających rozpoznaniu przez dany skład orzekający w danym dniu).

Zasadnicza forma wywołania sprawy jest wykonywana osobiście przez przewodniczącego, gdy skład orzekający znajduje się już na sali sądowej, i realizuje się zazwyczaj poprzez wskazanie sygnatury sprawy i nazwiska osoby oskarżonej, np. w formule „W dniu dzisiejszym przed Sądem Rejonowym w … zostanie rozpoznana sprawa Jana Kowalskiego, oskarżonego o czyn z art. 278 § 1 k.k.”.

Formą (czy czynnością) uzupełniającą jest przekazanie takiej samej informacji - na polecenie przewodniczącego składu orzekającego - przez pracownika sekretariatu (zwykle tego, który bierze udział w rozprawie w charakterze protokolanta) - osobom oczekującym na korytarzu sądowym osobiście lub za pomocą odpowiedniego urządzenia technicznego (L.K. Paprzycki (w:) Kodeks postępowania karnego.Komentarz, LEX/el., komentarz do art. 381, 382, teza 2).