Czerwińska Dorota, Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu przygotowawczym

Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu sądowym

Przepisy dotyczące doręczeń obejmują doręczanie orzeczeń i zarządzeń oraz wezwań i zawiadomień (rozdział 15 k.p.k.). Zbliżone w swym kształcie procedury obejmują:

– Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu sądowym,

– Sposoby doręczania wezwań i zawiadomień w postępowaniu przygotowawczym,

– Sposoby doręczania orzeczeń i zarządzeń (zarówno w postępowaniu sądowym, jak i przygotowawczym).

Wezwania stanowią informację dla adresata, że jego stawiennictwo jest obowiązkowe, chyba że ustawa stanowi inaczej i zaznaczono to wyraźnie w samym wezwaniu. W wezwaniu należy oznaczyć organ wysyłający oraz podać, w jakiej sprawie (np. poprzez kwalifikację prawną), w jakim charakterze (świadka, podejrzanego, biegłego) oraz miejscu i czasie ma się stawić adresat. Musi także zawierać informację o skutkach niestawiennictwa.

Zawiadomienie jest informacją dla adresata, że jego stawiennictwo nie ma charakteru obowiązkowego. Zgodnie z art. 117 § 1 k.p.k. uprawnionego do wzięcia udziału w czynności zawiadamia się o jego czasie i miejscu.

Wszelkie pisma przeznaczone dla uczestników postępowania doręcza się w taki sposób, by ich treść nie była udostępniona osobom niepowołanym (art. 128 § 2 k.p.k.), co stanowi realizację zasady tajemnicy komunikowania się wyrażonej w art. 49 Konstytucji RP.

Doręczenie pisma potwierdza się pokwitowaniem odbioru poprzez czytelny podpis przy imieniu i nazwisku odbiorcy złożony na zwrotnym pokwitowaniu, na którym doręczający potwierdza sposób doręczenia swoim podpisem (art. 130 k.p.k.). Jeżeli adresat odmawia pokwitowania albo nie jest w stanie tego dokonać (np. z przyczyn chorobowych) doręczający czyni na zwrotnym pokwitowaniu odpowiednią wzmiankę (art. 136 § 1 k.p.k. in fine).

Doręczenie jest skuteczne, jeżeli zostało przeprowadzone zgodnie z regułami zawartymi w przepisach art. 128–140 k.p.k. Natomiast nawet, jeżeli nie zostały zachowane te reguły zostaje uznane za dokonane, jeżeli osoba, dla której przeznaczone było pismo oświadczy, że pismo to otrzymała (art. 142 k.p.k.).

Szczegółowe zasady i tryb doręczania pism organów procesowych w postępowaniu karnym reguluje reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 stycznia 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu doręczania pism organów procesowych w postępowaniu karnym.

W przypadku potrzeby doręczenia decyzji procesowej uczestnikowi postępowania organ, który wydał decyzję doręcza ją w uwierzytelnionym odpisie.

Ustawa każdorazowo wymaga doręczania zawiadomień, które otrzymuje strona także ich obrońcom, pełnomocnikom oraz ustawowym przedstawicielom. Co prawda kodeks posługuje się wyłącznie pojęciem strony w art. 140 k.p.k., jednakże przyjąć należy, że jeżeli inny podmiot niż strona (zob. art. 87 § 2 k.p.k.) korzysta z pomocy pełnomocnika, również im należy doręczać zawiadomienia, które ten inny niż strona uczestnik postępowania ma mieć doręczone. Podkreślić należy, że tam gdzie strona jest wzywana (obligatoryjne stawiennictwo), pełnomocnik będzie jedynie zawiadamiany o przeprowadzeniu czynności (nieobligatoryjne stawiennictwo).

Oczywiście doręczenie pełnomocnikowi następuje wówczas, gdy stosunek pomiędzy nim a mocodawcą istniał już w chwili doręczania decyzji procesowej jego mocodawcy, natomiast nie ma on charakteru wstecznego.

Jeżeli strona korzysta z pomocy kilku obrońców lub pełnomocników wówczas obowiązek doręczenia zawiadomienia dotyczy każdego z nich z osobna (postanowienie SN z dnia 30 kwietnia 2008 r., V KZ 19/08, OSNwSK 2008, nr 1, poz. 995).

Zwraca się jednak uwagę, że przepisy szczególne mogą modyfikować powyższą regulację. I tak np. art. 249 § 3 k.p.k. stanowi, że wzywając podejrzanego na przesłuchanie w związku z zamiarem zastosowania środka zapobiegawczego nie ma obowiązku przesłania także obrońcy zawiadomienia o tym przesłuchaniu, chyba że wnosi o to podejrzany, a zawiadomienie takie nie utrudni przeprowadzenia czynności. W takiej sytuacji możliwe jest zawiadomienie obrońcy o terminie posiedzenia aresztowego np. telefonicznie i sporządzenie notatki urzędowej (adnotacji urzędowej) do akt sprawy (art. 137 k.p.k.)