Dauter Bogusław, Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - badanie warunków formalnych przez WSA

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - badanie warunków formalnych przez WSA

1. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (dalej jako „skarga”) jest jednym z bardziej sformalizowanych pism procesowych występujących w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Regulacja instytucji została zawarta w dziale VIIa p.p.s.a. w wyniku nowelizacji z dnia 12 lutego 2010 r., której źródła należy upatrywać w wyroku TK z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/00 (Dz. U. Nr 145, poz. 1638). W przypadkach nieuregulowanych przepisami niniejszego działu do postępowania wywołanego wniesieniem skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej (art. 285l p.p.s.a.). W określonych sytuacjach odesłanie do przepisów o skardze kasacyjnej może okazać się niewystarczające. Wówczas odesłanie będzie miało charakter piętrowy i na podstawie art. 193 p.p.s.a. odpowiednie zastosowanie w omawianym postępowaniu będą miały przepisy postępowania przed WSA.

2. Istotą skargi jest wykazanie, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane niezgodnie z prawem, w następstwie czego wynikła szkoda. Skarga jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia pozwalającym podważyć prawomocne orzeczenie sądu jako niezgodne z prawem. Wyrok NSA uwzględniający skargę stanowi jedną z pozytywnych materialno-prawnych przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa (por. B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2011 s. 612–613; wyrok SN z dnia 22 lipca 2010 r., I CNP 100/09). Celem wniesienia skargi nie jest zatem wzruszenie kwestionowanego orzeczenia, lecz uzyskanie prejudykatu w sprawie o odszkodowanie w ramach postępowania przed sądem powszechnym (zob. postanowienie NSA z dnia10 sierpnia 2011 r., II FNP 2/11).

3. W ramach postępowania wszczętego skargą można wyróżnić postępowanie wstępne i zasadnicze. W ramach badania wstępnego podejmowane jest przez WSA oraz NSA badanie skargi pod względem jej dopuszczalności i zachowania warunków formalnych. Natomiast merytoryczne rozpoznanie skargi dokonywane jest przez NSA w ramach postępowania zasadniczego.

4. Z uwagi na treść art. 285f p.p.s.a. badanie wstępne skargi dokonywane przez WSA ogranicza się do sprawdzenia zachowania warunków formalnych pisma określonych w art. 285e § 2 p.p.s.a., opłacenia skargi i sporządzenia skargi przez legitymowany podmiot. Natomiast NSA po otrzymaniu skargi przeprowadza badanie wstępne skargi pod względem jej dopuszczalności oraz spełnienia warunków formalnych, w tym jej wymogów konstrukcyjnych, przeprowadza zatem ocenę skargi w szerszym zakresie, niż czyni to sąd pierwszej instancji.

1. Skarga przysługuje stronie w rozumieniu art. 12 p.p.s.a. oraz Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Prokuratorowi Generalnemu, którzy są także uprawnieni do zgłoszenia swojego udziału w sprawie niezależnie od tego, czy brali w niej udział (J. Drachal, A. Wiktorowska, G. Rząsa, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2013, s. 1051; P Pogonowski, Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w postępowaniu cywilnym. Problemy podstawowe, cz. I, Rejent 2005, nr 10, s. 29). .

Z przepisów art. 285a § 1-2 i art. 285c wynika, że podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi jest strona, którą w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest skarżący oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 32 p.p.s.a.). Przymiot strony posiadają także podmioty wymienione w art. 33 § 1-2 P.p.s.a. (por. postanowienie NSA z dnia 15 maja 2014 r., I FNP 2/14). Do wniesienia skargi uprawnieni są także następcy prawni podmiotów innych niż osoby fizyczne (postanowienie NSA z 27 czerwca 2014, I FNP 3/14; por. P.r Wróbel [w:] R. HauserJ. Drachal, Metodyka pracy w sądach administracyjnych, Warszawa 2015, s. 965).

2. Skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. W wyjątkowych przypadkach, gdy zaskarżane jest orzeczenie wydane przez NSA, skarga jest wnoszona bezpośrednio do NSA (art. 285f § 1 p.p.s.a.).

3. W związku z nowelizacją ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, która weszła w życie 31 maja 2019 r., możliwe jest także wniesienie skargi w formie dokumentu elektronicznego.

Jeśli strona wniesie skargę do niewłaściwego sądu, to sąd ten przekaże skargę sądowi właściwemu. W takim przypadku datą skutecznego wniesienia skargi będzie data nadania sprawy do sądu właściwego (por. B. Dauter, Metodyka…, s. 636).