Bełczącki Robert Marek, Rozpoznanie zażalenia przez Sąd Najwyższy i wydanie orzeczenia kończącego postępowanie zażaleniowe

Rozpoznanie zażalenia przez Sąd Najwyższy i wydanie orzeczenia kończącego postępowanie zażaleniowe

Rozpoznając zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 397 § 1 w zw. z art. 394¹ § 3 k.p.c.) Sąd Najwyższy związany jest stanem rzeczy z chwili podpisywania jego sentencji (art. 316 § 1 w zw. z art. 391 § 1, art. 398²¹ i art. 394¹ § 3 k.p.c.).

Podstawę rozstrzygnięcia w postępowaniu zażaleniowym stanowi całość zebranego w sprawie materiału, przede wszystkim przed sądem drugiej instancji, a gdy ma to znaczenie dla rozstrzygnięcia - także przed sądem pierwszej instancji (art. 382 w zw. z art. 398²¹ i art. 394¹ § 3 k.p.c.). Materiał zgromadzony przed Sądem Najwyższym ogranicza się w zasadzie do pism obejmujących zażalenie i odpowiedź na zażalenie.

Sąd Najwyższy może uwzględnić nowe fakty i dowody zgłoszone dopiero na etapie postępowania zażaleniowego (art. 381 w zw. z art. 398²¹ i art. 394¹ § 3 k.p.c.; por. postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2001 r., IV CZ 64/01, OSNC 2002, nr 3, poz. 36, LEX nr 49041). Nie będzie jednak prowadził postępowania dowodowego w kierunku ustalenia nowych okoliczności, lecz uznając, że mogły one wpłynąć na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, uchyla zaskarżone orzeczenie.

Orzeczenie Sądu Najwyższego kończące postępowanie zażaleniowe przybiera zawsze formę postanowienia zarówno w przypadku merytorycznego rozpoznania zażalenia, jak i w przypadku odrzucenia zażalenia czy umorzenia postępowania zażaleniowego.

Sąd Najwyższy rozpoznaje zażalenie w składzie trzyosobowym (art. 398¹⁰ zd. pierwsze w zw. z art. 394¹ § 3 k.p.c.).

Postanowienie Sądu Najwyższego kończące postępowanie zażaleniowe jest niezaskarżalne. Podlega ono uzasadnieniu z urzędu, a jego odpis wraz z uzasadnieniem doręcza się z urzędu obu stronom (art. 387 § 1 zd. pierwsze i art. 387 § 3 zd. trzecie w zw. z art. 398²¹ i art. 394¹ § 3 k.p.c.).

W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy ustala granice, w jakich kwestionowane orzeczenie zostało zaskarżone zażaleniem. Ustala więc, czy kwestionowane orzeczenie zostało zaskarżone w całości, czy jedynie w części, czy tylko przez jedną stronę, czy przez obie, a w przypadku współuczestnictwa - którzy ze współuczestników je zaskarżyli i czy na podstawie art. 73 § 2 k.p.c. zaskarżenie przez niektórych wywołuje skutek względem tych, którzy tego nie uczynili. Kwestie z tym związane mogą mieć znaczenie nie tylko przy rozpoznaniu zażalenia, ale także przy ocenie jego dopuszczalności. I tak zażalenie na podstawie art. 394¹ § 1 k.p.c. może wnieść nie tylko ten współuczestnik, którego skarga została odrzucona, ale także ten, do którego stosuje się art. 73 § 2 k.p.c. Podobnie jest w przypadku zażalenia na podstawie art. 394¹ § 2 k.p.c., które może wnieść nie tylko ten współuczestnik, którego apelacja albo skarga o wznowienie postępowania została odrzucona, ale także ten, o którym mowa w art. 73 § 2 k.p.c.

W postępowaniu z zażalenia do Sądu Najwyższego na podstawie art. 394¹ § 1 i 2 k.p.c. nie znajduje odpowiedniego zastosowania art. 378 § 2 k.p.c., pozwalający bez przekraczania przedmiotowego zakresu zaskarżenia, rozpoznać z urzędu sprawę także na rzecz tych współuczestników (innych, niż wskazani w art. 73 § 2 k.p.c.), którzy nie zaskarżyli orzeczenia, jeśli będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są im wspólne.

Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania zażalenia Sąd Najwyższy upewnia się, czy właściwie oceniona została kwestia dopuszczalności zażalenia. Ustalenie okoliczności wskazujących na niedopuszczalność zażalenia nie pozwala na przejście do etapu jego merytorycznego rozpoznania, a jedynie na formalne zakończenie postępowania zażaleniowego przez wydanie postanowienia odrzucającego zażalenie.