Zgoliński Igor, Rodzaje i kompetencje organów niefinansowych - zarys ogólny

Rodzaje i kompetencje organów niefinansowych - zarys ogólny

Istotną odmiennością postępowania karnego skarbowego względem postępowania karnego powszechnego są organy uprawnione do prowadzenia tego typu postępowań. Podstawowym podziałem tych organów, odnoszącym się do kwestii ustrojowych, jest podział na finansowe i niefinansowe organy postępowania przygotowawczego. Organy te mają odmienne kompetencje. Różny jest też zakres nałożonych na nie obowiązków informacyjnych w ramach postępowania przygotowawczego.

Niefinansowe organy postępowania przygotowawczego mają węższe kompetencje w ramach postępowania karnego skarbowego. Nie są np. uprawnione do prowadzenia postępowania w przedmiocie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Co do zasady jednak oba rodzaje organów prowadzą postępowania karne skarbowe na tych samych zasadach, określonych w kodeksie karnym skarbowym i posiłkowo w kodeksie postępowania karnego.

W kodeksie karnym skarbowym przewidziane są następujące organy niefinansowe:

– Straż Graniczna - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone w art. 63–71, art. 85-96 § 1, art. 106e i 106f oraz 106h, ujawnione w zakresie swego działania przez Straż Graniczną;

– Policja - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ujawnione w zakresie swego działania przez Policję;

– Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego - w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swego działania przez ten organ;

– Żandarmeria Wojskowa - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe popełnione przez osoby określone w art. 53 § 36, w zakresie podlegającym właściwości sądów wojskowych;

– Centralne Biuro Antykorupcyjne - w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swojej właściwości.

Organy powyższe różnią się także kompetencjami między sobą. Dla przykładu, Żandarmeria Wojskowa ma obowiązek zawiadomienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego prokuratora do spraw wojskowych, podczas gdy inne organy takiego obowiązku nie mają.

Warto także pamiętać o treści art. 150 k.p.k., wedle którego inne organy dochodzenia posiadają określone w kodeksie postępowania karnego obowiązki i uprawnienia Policji, z wyjątkiem art. 214 § 6 k.p.k. Z kolei czynności procesowe, o których mowa w art. 75 § 2 oraz art. 285 § 2 k.p.k. (zatrzymanie, przymusowe doprowadzenie na przesłuchanie), są dokonywane przez Policję, Straż Graniczną, Służbę Celno-Skarbową, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Żandarmerię Wojskową, a gdy postępowanie przygotowawcze prowadzone jest przez inny niż naczelnik urzędu celno-skarbowego finansowy organ postępowania przygotowawczego - przez Policję na żądanie tego organu. Czynność, o której mowa w art. 244 § 1 k.p.k. (tzw. zatrzymanie policyjne osoby podejrzanej), może być dokonana także przez Straż Graniczną, Służbę Celno-Skarbową, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Żandarmerię Wojskową. W razie potrzeby inny niż Policja organ dochodzenia może zaś zwrócić się do Policji z wnioskiem o udzielenie pomocy przy dokonaniu czynności procesowej.

Czynności niefinansowych organów postępowania przygotowawczego aktualizują się w chwili, gdy podejmą one wiarygodną informację o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.

Po powzięciu takiej informacji organ ocenia potrzebę i zakres podjęcia czynności procesowych.