Kremens Karolina, Przesłuchanie świadka, który nie ukończył 15 lat przez sąd w postępowaniu przygotowawczym

Przesłuchanie świadka, który nie ukończył 15 lat przez sąd w postępowaniu przygotowawczym

Przesłuchanie świadka, który nie ukończył 15 lat wynika z potrzeby ochrony małoletnich świadków przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Celem instytucji unormowanej w art. 185a § 1 i 185b § 1 k.p.k. jest zagwarantowanie możliwości jednokrotnego przesłuchania świadków, a zwłaszcza pokrzywdzonych świadków małoletnich, tak aby nie pogłębiać ich traumy związanej z udziałem czy wiedzą w odniesieniu do popełnionego czynu zabronionego. Jak wskazuje się w orzecznictwie normy te mają charakter gwarancyjny dla małoletnich świadków, a nie oskarżonego czy podejrzanego (zob. wyrok SN z dnia 5 października 2010 r., BPK 2010, nr 5, poz. 15).

Pierwotna redakcja przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 10 stycznia 2003 r. (Dz. U. Nr 17, poz. 155) mówiąca o nieukończeniu przez pokrzywdzonych 15 lat (art. 185a § 1 k.p.k.) wskazywała, że chodzi o wiek świadka w chwili popełnienia czynu, jednakże ustawą z dnia 3 czerwca 2005 r. (Dz. U. Nr 141, poz. 1181) przepis ten zmieniono wskazując, że chodzi o wiek w chwili przesłuchania. Jednocześnie dodano art. 185b § 1 k.p.k., który od początku wskazywał, iż chodzi właśnie o wiek świadka w chwili przesłuchania, a nie w chwili popełnienia czynu. Zmianę tę należy ocenić jako słuszną albowiem przepis ma na celu ochronę psychiki małoletniego, a nie wszystkich świadków, nawet jeżeli byli świadkami przemocy w dzieciństwie. Ponadto w dalszej części przepisu (także w wersji pierwotnej) mowa jest o obecności przedstawiciela lub opiekuna podczas przesłuchania, co dotyczy wyłącznie małoletnich lub ubezwłasnowolnionych.

W postępowaniu przygotowawczym decyzję o konieczności przesłuchania świadka małoletniego podejmuje każdorazowo prowadzący postępowanie przygotowawcze (prokurator, funkcjonariusz Policji lub inny organ). Decyzja ta poddana jest jednakże kontroli prokuratora nadzorującego postępowanie, jeżeli nie prowadził on sam postępowania, albowiem to prokurator skieruje do sądu wniosek o przesłuchanie pokrzywdzonego (zob. § 185 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 marca 2010 r., Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz. U. z 2010 r. Nr 49, poz. 296).

Kodeks postępowania karnego różnicuje przesłuchanie małoletniego świadka, który został pokrzywdzony czynem zabronionym oraz świadka, który takim pokrzywdzonym nie jest, a jedynie zeznawać ma na okoliczność związaną z prowadzonym postępowaniem.

Zróżnicowanie to dotyczy zarówno katalogu przestępstw, które dotyczą świadka oraz świadka-pokrzywdzonego, jak i wskazania, że w przypadku świadków niebędących pokrzywdzonymi ich przesłuchanie może mieć miejsce, jeżeli zeznania świadka mogą mieć istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.