Piaskowska Olga Maria, Postępowanie z powództwa o zapłatę w razie zarzutu strony pozwanej, że jej oświadczenie woli było uzależnione od warunku, który jednak się nie ziścił

Postępowanie z powództwa o zapłatę w razie zarzutu strony pozwanej, że jej oświadczenie woli było uzależnione od warunku, który jednak się nie ziścił

Strony mogą przewidzieć w umowie warunek o charakterze zawieszającym. W takiej sytuacji powstanie skutku czynności prawnej jest uzależnione od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Jak wskazuje się w doktrynie, o niepewności warunku można mówić wówczas, gdy - obiektywnie rzecz ujmując - nie jest całkowicie pewne, czy zdarzenie, od którego uzależniono skuteczność czynności, rzeczywiście nastąpi; przy czym wystarczający jest jakikolwiek stopień niepewności (zob. B. Giesden, Komentarz do art. 89 Kodeksu cywilnego, LEX nr 170741).

Zawarcie w treści umowy zapisu zawierającego taki warunek jest wyrazem autonomii stron.

Przeszkodę w zastrzeżeniu „warunku” może stanowić wyraźne brzmienie przepisu lub właściwość czynności prawnej (art. 157 § 1 k.c.). Warunkiem w rozumieniu art. 89 k.c. nie są ustawowe wymogi przewidziane przez ustawodawcę dla skuteczności czynności prawnej.

W sytuacji gdy dojdzie do spełnienia świadczenia przed ziszczeniem się warunku, zastosowanie znajdą przepisy o nienależnym świadczeniu (art. 410 i n.).

Zastrzeżenie warunku zawieszającego powoduje, że skutek czynności nie następuje; nastąpi on w momencie ziszczenia się warunku, a jego ostateczny kształt będzie zależeć od rodzaju czynności warunkowej. W sytuacji, w której warunek zawieszający wprowadzono do czynności o charakterze zobowiązującym, skutek ziszczenia się warunku powoduje powstanie zobowiązania, a w przypadku czynności rozporządzającej - ziszczenie się warunku prowadzi do przysporzenia po stronie podmiotu, który był dotychczas jedynie warunkowo uprawniony (zob. B. Giesden, Komentarz do art. 89...).

W myśl art. 90 k.c. ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że zastrzeżono inaczej.

Spełnienie świadczenia może być warunkiem w rozumieniu art. 89 k.c. (por. wyrok SN z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10, OSNC 2011, nr 12, poz. 136).

Nie może być warunkiem w rozumieniu art. 89 k.c. zdarzenie objęte treścią zobowiązania dłużnika, którego spełnienie jest całkowicie uzależnione od jego woli (por. wyrok SN z dnia 5 czerwca 2002 r., II CKN 701/00, OSP 2003, nr 10, poz. 124).

Nie stanowi zastrzeżenia warunku w znaczeniu wynikającym z art. 89 k.c. zawarte w przedwstępnej umowie sprzedaży nieruchomości oświadczenie stron umowy, uzależniające jej wejście w życie od zezwolenia na zakup tej nieruchomości przez radę nadzorczą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będącą stroną umowy (por. wyrok z SN dnia 20 maja 1998 r., I CKN 683/97, OSP 1999, nr 1, poz. 8).

Do momentu ziszczenia warunku strony pozostają w stanie zawieszenia, który kończy się bądź wraz ze ziszczeniem się warunku, bądź z wystąpieniem okoliczności wykluczających jego ziszczenie.