Piaskowska Olga Maria, Postępowanie w sprawie z powództwa dziecka o zasądzenie świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, niebędącego jego ojcem (art. 144 § 1 k.r.o.)

Postępowanie w sprawie z powództwa dziecka o zasądzenie świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, niebędącego jego ojcem (art. 144 § 1 k.r.o.)

W myśl art. 144 § 1 k.r.o. dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, niebędącego jego ojcem, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje dziecku w stosunku do żony swego ojca, niebędącej jego matką.

Przywołany przepis jest szczególną regulacją pozwalającą na obciążenie obowiązkiem alimentacyjnym osoby z dzieckiem niespokrewnione, tj. ojczyma oraz macochę. Odnosi się on jedynie do dzieci małoletnich oraz nieprzysposobionych. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego: jeżeli dziecko jednego z małżonków zostaje przysposobione przez drugiego małżonka, władza rodzicielska przysługuje obojgu małżonkom, a obowiązek alimentacyjny wobec dziecka ciąży również na obojgu małżonkach (zob. orzeczenie SN z dnia 7 listopada 1957 r., IV CR 306/57, LEX nr 119495).

Uzyskanie przez dziecko nazwiska męża matki stanowi tylko środek sprzyjający asymilacji dziecka w rodzinie, nie powoduje natomiast ustalenia ojcostwa. Wobec braku węzłów pokrewieństwa nie ma podstaw do zasądzenia alimentów w oparciu o art. 87, 128 i 133 k.r.o.

Jedyną podstawą do zasądzenia na rzecz mł. dziecka alimentów od męża jego matki, niebędącego jego ojcem, stanowić może art. 144 § 1 k.r.o. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1967 r., III CRN 315/67, LEX nr 6255).

Obowiązek alimentacyjny względem dziecka obciąża w całości lub w części jego krewnych niebędących rodzicami dziecka, jeżeli zasady współżycia społecznego nie uzasadniają obciążenia tym obowiązkiem ojczyma/macochy (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1968 r., III CZP 27/68, LEX nr 772).

Obowiązek ojczyma (macochy) nie może jednak wyprzedzać obowiązku alimentacyjnego rodziców dziecka, gdyż nie dałoby się to pogodzić z zasadami współżycia społecznego. Dziecko będzie mogło jednak żądać świadczeń alimentacyjnych od swego ojczyma (macochy) w całości lub w części w każdym wypadku, gdy rodzice nie będą mogli spełnić swego obowiązku wobec dziecka albo gdy ich możliwości zarobkowe i majątkowe nie wystarczą na zaspokojenie potrzebnych dziecku lub w konkretnym wypadku uzasadnionych środków utrzymania i wychowania, ale zawsze tylko wtedy, gdy odpowiada to zasadom współżycia społecznego (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1968 r., III CZP 27/68, LEX nr 772).

Poza ogólnymi przesłankami obowiązku alimentacyjnego (niedostatek, istnienie możliwości zarobkowych lub majątkowych zobowiązanego), żądanie dziecka musi odpowiadać zasadom współżycia społecznego. O tym decydują okoliczności konkretnej sprawy.

Patrz także komentarze zamieszczone w schemacie:

Uchylenie się od wykonania obowiązku alimentacyjnego z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art. 144¹ k.r.o.).