Dauter Bogusław, Połączenie kilku spraw do wspólnego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia (obligatoryjne)

Jeżeli kilka oddzielnych spraw toczących się przed sądem mogło być objętych jedną skargą, sąd zobligowany jest do połączenia ich w celu łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia (por. art. 111 § 1 p.p.s.a.). Połączenie spraw ma charakter techniczny i jest podyktowane względami ekonomii procesowej, nie pozbawia jednak tych spraw swojej odrębności, bowiem są one nadal samodzielnymi sprawami. Sąd zarządza połączenie spraw do wspólnego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia w formie niezaskarżalnego postanowienia.

Na możliwość wnoszenia skarg dotyczących tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu lub przewlekłego prowadzenia postępowania wskazuje art. 51 p.p.s.a., dotyczący współuczestnictwa w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Jego istota polega na tym, że kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu lub przewlekłego prowadzenia postępowania. O wystąpieniu tej formy współuczestnictwa decyduje zatem wspólny dla wszystkich przedmiot zaskarżenia, stanowiący jedną sprawę sądowoadministracyjną - tzw. tożsamość przedmiotu zaskarżenia (por. B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2011, s. 375–376).

Tożsamość przedmiotu postępowania administracyjnego prowadzonego z udziałem stron o spornych interesach ma ten skutek, że obowiązki tych stron należy ustalić w jednej sprawie, każde bowiem rozstrzygnięcie organu administracji państwowej wpływa na sytuację prawną tych stron równocześnie, a wniesienie odwołania przez jedną stronę czyni decyzję organu pierwszej instancji rozstrzygnięciem nieostatecznym również dla drugiej lub innych stron (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 4 września 1981 r., II SA 52/81, ONSA 1981, nr 2, poz. 83).

W razie stwierdzenia przez sąd, że sprawy mogły być objęte jedną skargą, jest on zobligowany do ich połączenia w celu łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia na podstawie art. 111 § 1 p.p.s.a.

Połączenie kilku oddzielnych spraw w celu łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia nie pozbawia tych spraw ich odrębności i nie zmienia faktu, że są to samodzielne sprawy sądowoadministracyjne. Połączone sprawy otrzymują jedną sygnaturę i rozpoznawane są pod numerem sprawy, która jako pierwsza wpłynęła do sądu (por. wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2005 r., FSK 1561/04, POP 2006, z. 5, poz. 81; postanowienie NSA z dnia 10 czerwca 2008 r., II FZ 231/08; H. Knysiak-Molczyk (w:) Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, T. Woś (red.), H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Warszawa 2011, s. 527).

Tylko sprawy toczące się przed tym samym sądem mogą zostać połączone (por. wyrok SN z dnia 4 maja 1978 r., IV PR 95/78, OSNC 1979, nr 1–2, poz. 35).

Z zestawienia art. 51 i art. 111 § 1 p.p.s.a. wynika, że w każdej sytuacji, w której skarżący nie skorzystali z przysługującej im formy współuczestnictwa przewidzianej w art. 51 p.p.s.a., sąd administracyjny zobowiązany jest z urzędu do połączenia spraw, które mogły być objęte jedną skargą (por. postanowienie NSA z dnia 3 lipca 2008 r., II GSK 255/08).

Nie każde niedopełnienie obowiązku wynikającego z art. 111 § 1 p.p.s.a. stanowi skuteczną podstawę skargi kasacyjnej. Jedynie jego następstwo polegające na odmiennym rozstrzygnięciu w tożsamych przedmiotowo sprawach wywierać będzie niewątpliwie istotny wpływ na ich zakończenie. Gdyby bowiem sprawy te zostały połączone w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, nie zapadłyby sprzeczne ze sobą orzeczenia (por. W. Piątek, Postanowienia niezaskarżalne w toku procesu (w:) Podstawy skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2011, s. 335).

Połączenie na podstawie art. 111 p.p.s.a. kilku spraw ze skarg do WSA do wspólnego ich rozpoznania i rozstrzygnięcia nie ma wpływu na wysokość wpisu - w tym wpisu od skargi kasacyjnej, który powinien być wyliczony od każdej sprawy odrębnie (por. postanowienie NSA z dnia 18 czerwca 2009 r., I FZ 129/09).

Połączenie spraw następuje w formie postanowienia, które wpisuje się do protokołu rozprawy bez spisywania odrębnej sentencji, ponieważ nie przysługuje na nie zażalenie. Podlega ono ogłoszeniu i nie wymaga uzasadnienia. Postanowienie w przedmiocie połączenia spraw do wspólnego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia może być kwestionowane w toku postępowania kasacyjnego w trybie art. 191 p.p.s.a. (por. B. Dauter (w:) Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Warszawa 2011, s. 339).