Bełczącki Robert Marek, Nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu, ugodzie albo dokumentowi urzędowemu, opatrzonemu zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego, pochodzącemu spoza Rzeczpospolitej Polskiej

Nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu, ugodzie albo dokumentowi urzędowemu, opatrzonemu zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego, pochodzącemu spoza Rzeczpospolitej Polskiej

W myśl art. 5 rozporządzenia (WE) nr 805/2004 orzeczenie, któremu w innym państwie członkowskim UE nadane zostało zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego jest wykonywane w Rzeczpospolitej Polskiej bez potrzeby stwierdzania wykonalności. Wykonanie takiego orzeczenia nie wymaga uzyskania zezwolenia sądu krajowego (exequatur) ani na podstawie przepisów prawa wspólnotowego (por. art. 38 i nast. rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001, art. 26 i nast. rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009), ani tym bardziej na podstawie art. 1150-1152 k.p.c. (por. art. 1153³ k.p.c.). Funkcję exequatur spełniają natomiast postępowanie o nadanie zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, odbywające się w państwie pochodzenia orzeczenia oraz krajowe postępowanie o odmowę wykonania orzeczenia przewidziane w art. 21 rozporządzenia (WE) nr 805/2004 w zw. z art. 840³ k.p.c.

Według art. 20 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 805/2004 orzeczenie, któremu w innym państwie członkowskim UE nadane zostało zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, wykonywane jest na takich samych warunkach, jak orzeczenie krajowe. W myśl art. 1153¹ k.p.c. orzeczenie takie stanowi tytuł egzekucyjny i podlega wykonaniu po nadaniu klauzuli wykonalności, podobnie jak orzeczenia sądów krajowych (o dopuszczalności ustanowienia w prawie krajowym wymagania uzyskania klauzuli wykonalności w celu wykonania orzeczenia, któremu nadano zaświadczenie ETE - por. K. Weitz, Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych, Warszawa 2009, s. 346 i nast.).

Powyższe reguły dotyczą także wykonywania ugody zawartej przed sądem innego państwa członkowskiego UE lub zatwierdzonej przez taki sąd oraz dokumentu urzędowego sporządzonego w innym państwie członkowskim UE, którym nadane zostało zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego (por. art. 24 ust. 2 i art. 25 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 805/2004 w zw. z art. 1153¹ k.p.c.).

Niniejszy schemat nie dotyczy orzeczeń, ugód ani dokumentów urzędowych pochodzących z Królestwa Danii, wobec którego rozporządzenie (WE) nr 805/2004 nie znajduje zastosowania (art. 2 ust. 3 rozporządzenia).

W myśl art. 20 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 805/2004 wykonanie orzeczenia, ugody lub dokumentu urzędowego, któremu nadane zostało zaświadczenie ETE, odbywa się według prawa krajowego państwa wykonania, o ile nie pozostaje ono w sprzeczności z przepisami rozporządzenia.

Art. 21 ust. 2 rozporządzenia gwarantuje wierzycielowi, że ani orzeczenie, ugoda lub dokument urzędowy, ani uzyskane w państwie pochodzenia zaświadczenie ETE, nie będzie przedmiotem merytorycznej kontroli w państwie wykonania (w odniesieniu do ugód i dokumentów urzędowych - art. 21 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 3 lub art. 25 ust. 3 rozporządzenia).

Orzeczenie opatrzone zaświadczeniem ETE nie musi być prawomocne w państwie pochodzenia.

Legitymacja do zgłoszenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności według art. 1153¹ k.p.c. przysługuje wierzycielowi. Natomiast legitymowanym biernie jest dłużnik. Status wierzyciela oraz dłużnika ustala się jedynie w oparciu o treść zaświadczenia ETE. Ewentualne następstwo prawne po stronie wierzyciela wskazanego w zaświadczeniu ETE nie podlega badaniu w państwie wykonania. Sprzeciwia się temu art. 11 rozporządzenia (por. K. Weitz, Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych, Warszawa 2009, s. 362). Art. 788 k.p.c. nie znajduje zatem zastosowania. Podobnie nie można żądać nadania klauzuli wykonalności przeciwko osobom innym niż dłużnik, niewymienionym w zaświadczeniu ETE.

Z wnioskiem mającym na celu wykonanie orzeczenia, ugody lub dokumentu urzędowego, któremu nadane zostało zaświadczenie ETE, wystąpić można jednocześnie w więcej niż jednym państwie członkowskim UE.

Wniosek może dotyczyć całości lub części orzeczenia, ugody lub dokumentu urzędowego objętej zaświadczeniem ETE, także w przypadku, gdy samo zaświadczenie na podstawie art. 8 rozporządzenia nie objęło całości orzeczenia, ugody lub dokumentu.

W myśl art. 1153² k.p.c. wniosek kieruje się do sądu rejonowego właściwości ogólnej dłużnika, a jeżeli właściwości takiej nie można ustalić - do sądu rejonowego, w którego okręgu zostanie wszczęta egzekucja.

Wniosek spełniać musi wymagania przewidziane dla pisma procesowego (art. 126 i 128 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Nie wyklucza się jednak złożenia wniosku w formie ustnej do protokołu (art. 760 § 1 k.p.c.).

Wnioskodawca nie ma obowiązku wskazywania adresu do doręczeń w okręgu sądu, do którego składa wniosek, ani wskazywania pełnomocnika do doręczeń w tym okręgu (obowiązek taki przewiduje art. 40 rozporządzenia Rady (WE) 44/2001). Stosowanie art. 1135⁵ § 2 k.p.c. jest więc wyłączone w odniesieniu do wnioskodawcy, którego miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu znajduje się w obszarze prawnym Unii Europejskiej.

Według art. 20 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 805/2004 (w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 1153¹ k.p.c. sąd jest organem egzekucyjnym, o którym mowa w art. 20 ust. 2 rozporządzenia) do wniosku wierzyciel powinien dołączyć odpis orzeczenia oraz odpis zaświadczenia ETE, spełniające wymagania niezbędne do stwierdzenia ich autentyczności (według prawa państwa pochodzenia), a w razie potrzeby transkrypcję zaświadczenia ETE lub jego tłumaczenie na język polski. Ze względu na standaryzację zaświadczenia ETE (załączniki nr I, II i III rozporządzenia), potrzeba przedstawienia jego tłumaczenia wystąpi wtedy, gdy zawierać ono będzie dodatkowe adnotacje, których treść nie można ustalić przy użyciu polskiej wersji językowej formularza (por. K. Weitz, Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych, Warszawa 2009, s. 360). Z kolei możliwość żądania transkrypcji lub tłumaczenia odpisu orzeczenia nie została przewidziana w rozporządzeniu.

Wspomniane dokumenty nie wymagają legalizacji ani innych podobnych formalności, w tym apostille przewidzianej w Konwencji znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzonej w Hadze dnia 5 października 1961 r., Dz. U. z 2005 r. Nr 112, poz. 938.

Powyższe reguły dotyczą także wniosku o nadanie klauzuli wykonalności ugodzie sądowej lub dokumentowi urzędowemu (art. 20 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 3 lub art. 25 ust. 3 rozporządzenia).

Przedłożenie wymaganych dokumentów stanowi merytoryczną przesłankę uwzględnienia wniosku, stąd brak tych dokumentów ostatecznie prowadzić będzie do oddalenia wniosku.

Wniosek nie podlega opłacie sądowej, jeśli dotyczy orzeczenia lub ugody sądowej (odmiennie - A. Górski, L. Walentynowicz, Komentarz do art. 71 u.k.s.c., Lex), skoro w myśl art. 20 ust. 1 i art. 24 rozporządzenia orzeczenia i ugody sądowe, którym nadane zostało zaświadczenie ETE, podlegają wykonaniu na takich samych warunkach, jak krajowe orzeczenia i ugody sądowe, a według art. 71 pkt 1 u.k.s.c. od wniosku o nadanie klauzuli wykonalności krajowemu orzeczeniu lub ugodzie sądowej nie pobiera się opłaty sądowej. Wymagane jest jedynie uiszczenie opłaty kancelaryjnej (art. 77 u.k.s.c.).

Natomiast wniosek dotyczący dokumentu urzędowego, opatrzonego zaświadczeniem ETE, podlega opłacie stałej określonej w art. 71 pkt 1 u.k.s.c.

Na podstawie art. 96 ust. 1 pkt 2 u.k.s.c. od opłaty sądowej, jak również od opłaty kancelaryjnej, zwolniona jest jednak strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych.

Z kolei z art. 20 ust. 3 rozporządzenia wynika zakaz obciążania wnioskodawcy kaucją aktoryczną (por. art. 1119 k.p.c.).