Czerniak Dominika, Konsekwencje naruszenia obowiązków procesowych przez nieprokuratorskie organy prowadzące postępowanie przygotowawcze

Konsekwencje naruszenia obowiązków procesowych przez nieprokuratorskie organy prowadzące postępowanie przygotowawcze

Artykuł 20 § 2 k.p.k. nakładający konsekwencje za rażące naruszenie obowiązków procesowych przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze odnosi się zarówno do prokuratorskich, jak i nieprokuratorskich organów prowadzących to postępowanie.

Postępowanie przygotowawcze, jeżeli nie prowadzi go prokurator, może prowadzić Policja oraz inne organy wskazane w ustawie, jak np. Straż Graniczna lub Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (art. 312 k.p.k.), a także inne organy wskazane w Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 września 2015 r. w sprawie Organów uprawnionych obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach, w których prowadzono dochodzenie, jak również zakresu spraw zleconych tym organom, wydane na podstawie art. 325d k.p.k.

W niniejszej procedurze zostały opracowane konsekwencje naruszenia przez nieprokuratorskie organy prowadzące postępowanie przygotowawcze. Konsekwencje naruszenia obowiązków procesowych przez prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze (a także przez oskarżyciela publicznego) zostały opracowane w procedurze Konsekwencje naruszenia obowiązków procesowych przez oskarżyciela publicznego lub prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze.

Ustawa stanowi, że w wypadku naruszenia obowiązków procesowych przez nieprokuratorski organ prowadzący postępowanie przygotowawcze sąd lub prokurator ma obowiązek zawiadomić o jego zaistnieniu bezpośredniego przełożonego osoby, która dopuściła się naruszenia.

Co prawda przepis stanowi, że sąd „zawiadamia”, co wskazywałoby na obligatoryjność takiego zachowania, a prokurator ma „uprawnienie” do złożenia zawiadomienia, jednakże należy przyjąć, że zarówno sąd jak i prokurator będą zobowiązani do złożenia zawiadomienia, gdy zostanie spełniona przesłanka rażącego naruszenia obowiązków procesowych.

Nie każde bowiem naruszenie obowiązków procesowych skutkować będzie koniecznością złożenia zawiadomienia. Ustawa stanowi, że jedynie „rażące” naruszenie obowiązków, a więc niewątpliwe, oczywiste i bezsporne będzie wywoływało taki skutek. Decyzja o tym czy naruszenie miało charakter rażący będzie należała do sądu lub prokuratora, a więc w tym zakresie ustawa przewiduje pewną dowolność.

Wraz z przesłaniem zawiadomienia do bezpośredniego przełożonego osoby, która dopuściła się naruszenia, sąd lub prokurator żąda od bezpośredniego przełożonego nadesłania w wyznaczonym terminie informacji o podjętych działaniach wynikających z zawiadomienia.

Bezpośrednio przełożonego osoby, która dopuściła się rażącego naruszenia obowiązków procesowych należy ustalać w oparciu o odpowiednie przepisy regulujące funkcjonowanie danego organu państwowego.

Termin, który wyznacza sąd lub prokurator w żądaniu nie może być krótszy niż 14 dni, natomiast ustawa nie nakłada górnej granicy terminu pozostawiając tę kwestię do uznania dla sądu.

Inaczej też niż w przypadku zawiadamiania o uchybieniach dokonanych przez oskarżyciela publicznego sąd lub prokurator nie zawiadamia właściwego organu przełożonego w stosunku do bezpośrednio przełożonego innego niż prokurator oskarżyciela publicznego. Takie rozwiązanie dziwi i budzi wątpliwości ze względu na brak spójności przyjętego rozwiązania. Nie ma bowiem podstaw do przyjęcia różnych rozwiązań dla prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze i innych niż prokurator organów prowadzących postępowanie przygotowawcze.

Odpis zawiadomienia, o którym mowa w art. 20 § 2 k.p.k. sąd przesyła również sąd przesyła Prokuratorowi Generalnemu (jeżeli uchybienia dopuścił się prokurator), a w wypadku gdy uchybienia dopuścił się oskarżyciel publiczny niebędący prokuratorem - właściwemu organowi przełożonemu w stosunku do bezpośredniego przełożonego tego oskarżyciela.