Dauter Bogusław, Doręczanie kuratorowi procesowemu pism w postępowaniu sądowym

Doręczanie kuratorowi procesowemu pism w postępowaniu sądowym

Prawidłowość doręczenia w każdym postępowaniu sądowym, a więc także w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ma znaczenie dla realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu (w tym prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności) oraz dla urzeczywistnienia zasad ogólnych procedury sądowej, takich jak zasada szybkości postępowania czy zasada udzielania pomocy stronom (por. B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2011, s. 242). Z powyższych względów regulacje dotyczące doręczania są zazwyczaj dość szczegółowe. Wśród nich ustawodawca przewidział odrębny tryb doręczeń dla strony nieznanej z miejsca pobytu. Dla strony nieznanej z miejsca pobytu ustanawia się kuratora (curator absentis) między innymi po to, aby móc doręczać temu kuratorowi pisma w postępowaniu sądowym. Doręczeń pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym dokonuje się kuratorowi procesowemu od chwili jego ustanowienia do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika. Jeżeli żaden z ww. podmiotów nie zgłosi się, kuratorowi procesowemu doręcza się pisma do chwili prawomocnego zakończenia postępowania sądowego. Omawiane doręczenie może mieć więc zastosowanie zarówno w postępowaniu przed WSA, jak i przed NSA. Procedura przedstawia skuteczność doręczenia kuratorowi procesowemu pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

1. Czynność materialno-techniczna, jaką jest doręczenie, stanowi jedną z najważniejszych instytucji w procesie komunikacji pomiędzy uczestnikami postępowania oraz pomiędzy nimi a sądem (por. T. Demendecki, Kierunki zmian regulacji doręczeń międzynarodowych w stosunkach między państwami członkowskimi UE - wybrane problemy, EPS 2007, nr 10, s. 4). Z jednej strony, regulacje dotyczące doręczeń muszą spełniać standardy gwarantowanego konstytucyjnie prawa do sądu (art. 45 Konstytucji RP), z drugiej - zapewniać sprawność postępowania sądowego. W powyższe założenia, co do zasady, wpisują się przepisy prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, stanowiące o możliwości doręczania pism w postępowaniu sądowym, ustanowionemu dla strony nieznanej z miejsca pobytu, kuratorowi procesowemu (curator absentis).

2. Przesłanką ustanowienia kuratora jest brak wiadomości o miejscu pobytu strony, uniemożliwiający dokonanie doręczenia pism w postępowaniu sądowym. Jeżeli bowiem stronie nieznanej z miejsca pobytu, ma być doręczona skarga lub inne pismo w postępowaniu sądowym albo orzeczenie wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może od chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk ustanowionego kuratora procesowego (por. art. 78 p.p.s.a.).

3. Przez stronę nieznaną z miejsca pobytu należy rozumieć zarówno osobę fizyczną, jak i osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną, niemającą osobowości prawnej. Przepisy o ustanowieniu kuratora i doręczaniu mu pism stosuje się bowiem, na podstawie art. 80 p.p.s.a., również do jednostek organizacyjnych, które nie mają organów albo których organy są nieznane z siedziby.

4. Z kolei pisma w postępowaniu sądowym to pisma sądowe oraz pisma procesowe. Do pism sądowych należy zaliczyć orzeczenia (wyroki i postanowienia), zarządzenia, protokoły, notatki oraz inne pisma sądowe, w tym zawiadomienia i wezwania. Pisma procesowe to pisma pochodzące od stron postępowania, które sąd, zgodnie z zasadą oficjalności doręczeń, zobowiązany jest doręczać pozostałym stronom i uczestnikom postępowania (por. B. Dauter [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 261).

1. Ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu może nastąpić wyłącznie na wniosek osoby zainteresowanej (art. 78 w związku z art. 79 § 1 p.p.s.a.). Nie jest dopuszczalne ustanowienie kuratora procesowego przez sąd z urzędu (szerzej zob. procedurę: Ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu (kuratora procesowego)).

2. W wypadku wyczerpania możliwości doręczenia pisma stronie nieznanej z miejsca pobytu, oraz pouczenia o prawie do złożenia wniosku o ustanowienia kuratora, i gdy nie jest możliwe nadanie sprawie dalszego biegu, zachodzi przesłanka do zawieszenia postępowania sądowego, określona w art. 125 § 1 pkt 3 p.p.s.a. (por. B. Dauter [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu..., s. 266).