Bełczącki Robert Marek, Badanie właściwości miejscowej sądu na zarzut pozwanego

Badanie właściwości miejscowej sądu na zarzut pozwanego

1. Artykuł 202 zd. drugie k.p.c. przewiduje, że przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu, sąd nie bada z urzędu niewłaściwości dającej się usunąć za pomocą umowy stron. Wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że sąd obowiązany jest uwzględnić z urzędu jedynie niewłaściwość wyłączną, skoro w drodze umowy prorogacyjnej, strony mogą wyeliminować zarówno niewłaściwość ogólną, jak i przemienną.

2. Na gruncie poprzedniego stanu prawnego, przyjmowano, że ograniczenia zakresu badania właściwości sądu, przewidzianego w art. 202 zd. pierwsze k.p.c., nie stosuje się przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu (por. uchwała 7 sędziów SN z dnia 25 października 1965 r., III CO 1/65, OSNC 1966, nr 7–8, poz. 107, LEX nr 353). Przyjmowano wówczas, że przepisy regulujące właściwość sądu, także ogólną i przemienną, stanowią normy o charakterze ustrojowym i nie podlegają swobodnej dyspozycji stron procesu.

3. W obecnym stanie prawnym, wobec wyraźnej treści art. 202 zd. drugie k.p.c., przyjąć należy, że sąd nie jest uprawniony do uwzględnienia z urzędu swej niewłaściwości, dającej się usunąć za pomocą umowy prorogacyjnej, a więc niewłaściwości w myśl przepisów o właściwości ogólnej oraz przemiennej.

1. W myśl art. 202 zd. pierwsze i drugie k.p.c., dopiero podniesienie przez pozwanego zarzutu niewłaściwości miejscowej sądu na etapie po doręczeniu odpisu pozwu i przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, uprawnia sąd do badania swojej właściwości z punktu widzenia przepisów regulujących właściwość miejscową ogólną, przemienną. W drodze zarzutu niewłaściwości miejscowej sądu, pozwany może również kwestionować skuteczność powołanej przez powoda umowy prorogacyjnej. Pozwany może także wskazywać na naruszenie przepisów przewidujących właściwość wyłączną, które sąd obowiązany jest uwzględniać z urzędu.

2. W piśmie procesowym obok zarzutu niewłaściwości pozwany może podnieść także zarzuty merytoryczne. Wówczas zarzut niewłaściwości powinien być rozpoznany w pierwszej kolejności.

3. Zgodnie z powyższym przepisem, pozwany powinien przytoczyć należyte uzasadnienie stawianego zarzutu, co jednak nie stanowi braku podlegającego usunięciu na podstawie art. 130 k.p.c. Zarzut niezasadny podlega bowiem oddaleniu. Sąd z urzędu obowiązany jest uwzględnić sygnalizowaną niewłaściwość jedynie według przepisów o właściwości wyłącznej.

4. Zarzut zgłoszony po wdaniu się w spór co do istoty sprawy, zostanie pominięty przez sąd jako spóźniony.

5. Pismo procesowe obejmujące zarzut nie podlega opłacie sądowej.