Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności zażalenia przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jego wniesienia - bieg terminu do wniesienia zażalenia w związku z jego wniesieniem bezpośrednio do sądu drugiej instancji

Badanie dopuszczalności zażalenia przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jego wniesienia - bieg terminu do wniesienia zażalenia w związku z jego wniesieniem bezpośrednio do sądu drugiej instancji

W art. 369 § 3 k.p.c. wprowadzono fikcję prawną, nakazującą przyjęcie, że w przypadku, gdy apelacja została wniesiona w przepisanym terminie wprost do sądu drugiej instancji właściwego funkcjonalnie do jej rozpoznania, a więc z naruszeniem art. 369 § 1 k.p.c., który nakazuje jej wniesienie do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, termin do wniesienia apelacji uważa się za zachowany. Nie dotyczy to jednak przypadków wniesienia apelacji bezpośrednio do sądu niewłaściwego czy innego organu państwowego. Wówczas termin do wniesienia apelacji zostanie zachowany tylko wtedy, gdy przed jego upływem apelacja zostanie przekazana przez niewłaściwy sąd lub inny organ i wpłynie do sądu, który wydał zaskarżony wyrok. Powyższą regulację stosuje się odpowiednio w postępowaniu zażaleniowym stosownie do art. 397 § 3 k.p.c., tak w przypadku zaskarżania zażaleniem postanowień sądu, jak i zarządzeń przewodniczącego (art. 398 k.p.c.).

Art. 369 § 3 k.p.c., stosowany odpowiednio w postępowaniu zażaleniowym w myśl art. 397 § 3 k.p.c., pozwala na przyjęcie, że termin do wniesienia zażalenia zostaje zachowany także wówczas, gdy w terminie tym zażalenie zostanie wniesione bezpośrednio do sądu drugiej instancji właściwego funkcjonalnie do jego rozpoznania (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015 r., III CZP 100/14, OSNC 2015/12/136, Lex nr 1659243). Wówczas sąd drugiej instancji zawiadamia sąd pierwszej instancji o wniesieniu zażalenia i żąda przedstawienia akt sprawy, chyba że zachodzą podstawy do zastosowania art. 395 § 2 k.p.c. – wtedy niezwłocznie przesyła zażalenie sądowi pierwszej instancji. Za dzień wniesienia zażalenia uznaje się dzień jego wpływu do sądu drugiej instancji właściwego funkcjonalnie do jego rozpoznania albo dzień nadania przesyłki zawierającej zażalenie w placówce pocztowej operatora, o którym mowa w art. 165 § 2 k.p.c., na adres sądu drugiej instancji właściwego funkcjonalnie do rozpoznania zażalenia.

W przypadku zażalenia wniesionego bezpośrednio do sądu drugiej instancji właściwego funkcjonalnie do jego rozpoznania, postulat sprawności postępowania zażaleniowego przemawia za przyznaniem temu sądowi uprawnienia do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia.

Niemniej za przyznaniem sądowi pierwszej instancji uprawnienia do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia w takim wypadku przemawiają względy gwarancyjne, skoro postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające zażalenie wniesione na podstawie art. 394 § 1 k.p.c. nie podlega zaskarżeniu zażaleniem ani do Sądu Najwyższego, ani do innego składu sądu drugiej instancji. Kwestia ta jest więc dyskusyjna.

Brak wymaganego pouczenia albo błędne pouczenie strony działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego o sposobie wniesienia apelacji nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu tego terminu, a jedynie stanowić może podstawę jego przywrócenia (por. uchwała SN z dnia 22 listopada 2011 r., III CZP 38/11, OSNC 2012, nr 5, poz. 56, LEX nr 1027055).

Czynności związane z kontrolą dopuszczalności zażalenia przed sądem drugiej instancji wykonywane są przez przewodniczącego, za wyjątkiem odrzucenia zażalenia, co wymaga wydania postanowienia przez sąd. W myśl art. 373 § 2 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. czynności przewodniczącego związane z nadaniem biegu zażaleniu może wykonywać referendarz sądowy.

Z wniesieniem zażalenia za pośrednictwem sądu pierwszej instancji mamy do czynienia wtedy, gdy zażalenie zostaje złożone w sądzie, który wydał zaskarżone postanowienie, a w przypadku oddania zażalenia w placówce pocztowej operatora, o którym mowa w art. 165 § 2 k.p.c.- gdy przesyłka zawierająca zażalenie zostaje zaadresowana do tego sądu.