Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania formalne

Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania formalne

Kompetencje w zakresie badania dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku zostały rozdzielone między sąd drugiej instancji oraz Sąd Najwyższy. Zgodnie z art. 424⁶ § 3 k.p.c. sąd drugiej instancji odrzuca skargę nieopłaconą, skargę wniesioną z naruszeniem art. 87¹ § 1 k.p.c. oraz skargę, której braków skarżący nie usunął w terminie. Owe braki, do usunięcia których przewodniczący w sądzie drugiej instancji wzywa skarżącego na podstawie art. 424⁶ § 2 k.p.c., polegać mogą jedynie na niezachowaniu warunków formalnych skargi określonych w art. 424⁵ § 2 k.p.c. Natomiast spełnienie wymagań przewidzianych w art. 424⁵ § 1 k.p.c., określającym tzw. elementy konstrukcyjne skargi, badać może wyłącznie Sąd Najwyższy, podobnie jak zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz inne przyczyny niedopuszczalności. Sąd Najwyższy kontroluje ponadto, czy skarga nie podlegała odrzuceniu przez sąd drugiej instancji w myśl art. 424⁶ § 3 k.p.c. Na podstawie art. 424⁸ § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy odrzuca skargę a limine, tj. bez wzywania skarżącego do usunięcia dostrzeżonych braków, jeśli podlegała ona odrzuceniu przez sąd drugiej instancji, wniesiona została po upływie terminu, nie spełnia wymagań określonych w art. 424⁵ § 1, jak również skargę z innych przyczyn niedopuszczalną. Ponadto na podstawie art. 424⁸ § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy odrzuca skargę, jeżeli zmiana zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych była lub jest możliwa albo jeżeli nie zachodzi wyjątek, o którym mowa w art. 424¹ § 2 k.p.c.

Czynności związane z badaniem dopuszczalności skargi przed sądem drugiej instancji wykonuje przewodniczący, za wyjątkiem odrzucenia skargi, co wymaga wydania postanowienia przez sąd.

W myśl art. 424⁵ § 2 zd. pierwsze k.p.c. skarga powinna spełniać wymagania przewidziane dla pisma procesowego, a te określone są w art. 126, 126¹ i 128 k.p.c.

Jeśli chodzi o wskazanie stron, wymagane przez art. 126 § 1 pkt 1 k.p.c., należy podkreślić, że Skarb Państwa nie będzie stroną przeciwną względem skarżącego w postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2005 r., III BZP 2/05, OSNC 2006, nr 3, poz. 41, LEX nr 159165), jeśli nie był taką stroną w procesie zakończonym zaskarżonym wyrokiem. Stroną postępowania ze skargi pozostaje strona procesu zakończonego zaskarżonym wyrokiem, a jeśli po uprawomocnieniu się zaskarżonego wyroku utraciła ona zdolność sądową - jej następca prawny pod tytułem ogólnym, którego wówczas należy wskazać w skardze (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2005 r., III BZP 1/05, OSNC 2006, nr 5, poz. 78, LEX nr 157032). W doktrynie wskazuje się, że jeśli stroną procesu była osoba prawna, która w chwili wniesienia skargi utraciła zdolność sądową i nie pozostał po niej następca prawny pod tytułem ogólnym, postępowanie ze skargi będzie toczyć się nawet wtedy, gdy jego stroną będzie wyłącznie skarżący i wówczas w skardze jako stronę wskazuje się wyłącznie skarżącego, usprawiedliwiając to stosownymi okolicznościami.

Szczególną uwagę należy zwrócić na załączenie dokumentu pełnomocnictwa wskazującego na umocowanie adwokata lub radcy prawnego, który skargę podpisał, do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku i działania przed Sądem Najwyższym, chyba że dokument taki złożony został już uprzednio do akt sprawy - wówczas wystarczy powołanie się na uprzednio udzielone pełnomocnictwo. Należy podkreślić, że pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje z mocy samego prawa umocowania do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku i udziału w postępowaniu z takiej skargi (analogicznie do poglądu wyrażonego w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07, OSNC 2008, nr 11, poz. 122, LEX nr 394725), stąd uprzednio złożony dokument powinien wyraźnie wskazywać na upoważnienie do takich działań.