Zasada równości i uczciwej konkurencji.

Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. z 1998 r. nr 119, poz. 773 oraz z 1999 r. nr 45, poz. 437), zwanej dalej "ustawą", przy dokonywaniu wyboru oferty stosuje się wyłącznie zasady i kryteria określone w zaproszeniu do udziału w postępowaniu albo specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Jednocześnie ust. 2 powyższego artykułu przewiduje upoważnienie dla Rady Ministrów do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad ustalania kryteriów oceny i wyboru ofert przy udzielaniu zamówień publicznych.

Przewidziane w powyższym artykule upoważnienie do wydania aktu wykonawczego ma charakter fakultatywny, co oznacza, iż podmiotowi upoważnionemu do jego wydania pozostawiono swobodę rozstrzygania, czy i kiedy z tego upoważnienia skorzysta.

W ocenie Urzędu Zamówień Publicznych nieskorzystanie przez Radę Ministrów z upoważnienia zawartego w art. 48 ust. 2 nie powoduje luki w przepisach oraz nie wpływa negatywnie na sytuację podmiotów ubiegających się o udzielenie zamówienia. Obowiązujące w ustawie regulacje stanowią bowiem wystarczającą gwarancję ochrony interesów dostawców lub wykonawców oraz równego ich traktowania w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Zgodnie z przepisami ustawy zamawiający samodzielnie ustala zasady i kryteria oceny ofert, określając je w zaproszeniu do udziału w postępowaniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Przy ustalaniu niniejszych kryteriów obowiązany jest jednak do przestrzegania zasad ogólnych wynikających z ustawy, przede wszystkim zasady równości wszystkich podmiotów ubiegających się o zamówienia publiczne i do prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji. Ponadto z brzmienia art. 17 ust. 2 wynika, iż przedmiotu i warunków zamówienia nie wolno określać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję.

Wymienione wyżej przepisy statuują podstawowe zasady prawa zamówień publicznych: równości podmiotów ubiegających się o zamówienie publiczne oraz uczciwej konkurencji.

Zasada równego traktowania ubiegających się o zamówienie oznacza, że bez wpływu na dokonany wybór powinien pozostawać status podmiotu ubiegającego się o zamówienie. Zamawiający nie może dyskryminować poszczególnych dostawców (wykonawców) ze względu na ich status prawny, czy strukturę własnościową, wobec wszystkich podmiotów stosuje te same kryteria oceny ofert, terminy, tryb udzielania wyjaśnień (art. 36) oraz poucza o środkach odwoławczych.

Zgodnie z art. 16 ustawy postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego powinno być prowadzone w taki sposób, który gwarantowałby zachowanie uczciwej konkurencji. Definicję czynu nieuczciwej konkurencji określa art. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 1993 r. nr 47, poz. 211 z późn. zm.). Z niniejszego przepisu wynika, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta, a w szczególności wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczanie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, a także nieuczciwa lub zakazana reklama. Zasada uczciwej konkurencji ma szczególne znaczenie przy ustalaniu określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, przedmiotu i warunków zamówienia (wspomniany art. 17 ust. 2 ustawy). Powinny być one sprecyzowane przez zamawiającego w taki sposób, który nie eliminuje z góry pewnego kręgu podmiotów ubiegających się o zamówienie publiczne, tzn. powinny być obiektywne, niedyskryminacyjne, nieograniczające konkurencji.

Zarzut, iż zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych możliwe jest takie przeprowadzenie postępowania, aby wygrał określony z góry podmiot, w świetle przytoczonych powyżej argumentów należy uznać za nieuzasadniony, albowiem takie działanie zamawiającego stanowi naruszenie przepisów ustawy, a nie wynika z braku uregulowań w tym zakresie.

Ponadto należy wskazać, iż w przypadku naruszenia przez zamawiającego zasad udzielania zamówień publicznych oferentom przysługują, z zastrzeżeniem art. 15 ustawy, środki odwoławcze przewidziane w rozdziale 8 ustawy, tzn. protest i odwołanie. Od wyroku zespołu arbitrów uczestnikom postępowania przysługuje skarga do sądu powszechnego na zasadach określonych w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 91a ustawy).

Jednocześnie wykonawca lub dostawca, który posiada uzasadnione podejrzenie, iż postępowanie zostało przeprowadzone z naruszeniem zasad ustawy o zamówieniach publicznych, może zwrócić się do prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania kontrolnego. Zgodnie bowiem z art. 9 ust. 2 pkt 2 ustawy prezes urzędu może żądać od zamawiającego informacji o przebiegu procesu udzielania zamówień publicznych i ich realizacji oraz udostępniania dokumentacji dotyczącej zamówienia publicznego. W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów ustawy prezes urzędu zawiadamia właściwego rzecznika dyscypliny finansów publicznych.

Ponadto należy wskazać, iż działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, polegające na utrudnianiu lub udaremnianiu przetargu publicznego albo wejściu w porozumienie z inną osobą, działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany, wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 305 Kodeksu karnego. Podobnie za przestępstwo, w świetle art. 298 Kodeksu karnego, uznane jest działanie zmierzające do uzyskania zamówienia publicznego, polegające na przedkładaniu fałszywych dokumentów lub stwierdzających nieprawdę albo nierzetelnych pisemnych oświadczeń dotyczących okoliczności mających istotne znaczenie dla uzyskania zamówienia publicznego. (...)